ბავშვობაში ხშირად მსაყვედურობდნენ იმის გამო, რომ ლიანდაგებზე მიყვარდა სიარული. თანაც როგორ, იქამდე, სანამ ამ ლიანდაგის ბოლოს არ ვიპოვიდი. მაინტერესებდა მისი თითოეული ფიცარი, თითოეული მონაკვეთი, თითქოს ყოველი მათგანი რაღაც ამბავს შეიცავდა და თავის უძრაობაში რაღაც ისტორიას მალავდა, ისტორიას, რომელსაც ისე ჩაუქროლებდნენ ამ ლიანდაგზე მიმავალი მატარებლები, თითქოს ისინი იქ სულაც არ ყოფილიყო, მაგრამ, ალბათ, სწორედ ესაა მატარებლის ხიბლიც, ფორმალურად, ერთი შეხედვით ცარიელი რკინის კონსტრუქცია, რომელიც შინაარსობრივად უაღრესადაა დატვირთული... დატვირთული ისტორიებით, ამბებით, თითოეულ სკამსა და მატარებლის თითოეულ მგზავრს ხომ თავისი ისტორია აქვს, მატარებელი კი მათი მესაიდუმლეა, ჩუმი, უგრძნობი, ცივი, რომელიც სადღაც შორს მიგაქროლებს ლიანდაგებზე, მიგაქროლებს და უკან ტოვებს ყველაფერს - წარსულს, მოგონებებს, სიყვარულს, ტკივილს, განშორებასა და, ზოგ შემთხვევაში, წლებსაც კი.
უკვე წლებია, საქართველოს რკინიგზა ფუნქციონირებს, ჯერ კიდევ 1872 წელს დაიწყო ქალაქ ფოთიდან თბილისში მგზავრების გადაყვანა. მატარებლების ისტორიას 148 წელი შეუსრულდა. დრო გადის და დროის ცვლასთან ერთად იცვლება მატარებლები, მგზავრები, შეხედულებები, ისტორიები, მაგრამ ერთი რამ უცვლელი რჩება, მატარებლის მგზავრებს ყოველთვის აქვთ ამბავი, ამბავი, რომელსაც არავის უყვებიან და ერთადერთი შესაძლებლობა, მოისმინო მათი ისტორია არის მაშინ, როცა მატარებელი ლიანდაგებზე მიქრის.
ალბათ, სწორედ ამის გამოც ყოველთვის მიყვარდა მატარებლები. სამწუხაროდ, ბათუმში მიმავალმა მატარებლის ბილეთი ვერ ვიშოვე და თბილისში დასაბრუნებლად მაინც დავიჭირე თადარიგი. საპორტო ქალაქში ერთი კვირა დავყავი, შემდეგ დედაქალაქში უნდა დავბრუნებულიყავი. მატარებელი დილით გადიოდა, ბათუმი-თბილისის რეისზე კი მაინც უამრავ ხალხს მოეყარა თავი.
ფანჯარასთან ჩემი ადგილი ვიპოვე და უჩუმრად დავიკავე. ხანშიშესული მამაკაცი მეჯდა გვერდით. ჭაღარა, თითქმის უკვე თეთრთმიანი, ცისფერი, უსიცოცხლო და ჩამქრალი თვალებით, თითქოს სევდანარევი ბინდი გადაჰკროდა მის თვალისჩინს. საბჭოთა ვინტაჟური ტანსაცმელი ეცვა, რომელიც სიძველისგან სულ მთლად გაუფერულებულიყო. თეთრი ულვაშებითა და ვიწროჩარჩოიანი სათვალით მეტად უცნაური და უჩვეულო გამომეტყველება ჰქონდა. მატარებელი როგორც კი დაიძრა, გულის ჯიბიდან პატარა წიგნაკი ამოიღო და წერა დაიწყო. შემატყო,მისკენ თვალი რომ გამეპარა.
-უკაცრავად, მწერალი ვარ და შევნიშნე თქვენც რომ წერთ ლექსს, - მოვუბოდიშე და ამ საინტერესო გარეგნობის ადამიანთან საუბრის შესაძლებლობით ენთუზიაზმით აღვივსე.
-რუსულად საუბრობთ? - მკითხა რუსულადვე.
-დიახ, - ვუპასუხე და მანამდე ქართულად ნათქვამი რუსულად გადავუთარგმნე. გაეღიმა.
-აჰ, მე მწერალი არ ვარ, უბრალოდ... უბრალოდ ახლა უნდა დამეწერა, ხომ გქონიათ განცდა, როცა რაღაცას ვერ იტევთ და მთელ ხმაზე გინდებათ ყვირილი? - მშვიდი, სევდიანი და აუღელვებელი ხმა ჰქონდა.
-დიახ, უბრალოდ ერთი პრობლემაა, ჩვენ მატარებელში ვართ, - გაეცინა და თავი დამიქნია. წიგნაკში თითი ჩადო, გვერდი დაიმახსოვრა, შემდეგ დახურა, მაღლა ასწია და დამანახა:
-სწორედ ამიტომაც ვწერ აქ, რამდენიც არ უნდა ვიყვირო, მაინც არავის შევაწუხებ, - იყო მის ამ პასუხსში რაღაც მართალიც და რაღაც სევდიანიც.
-უკაცრავად, შეიძლება გკითხოთ, საიდან ხართ?
-ესტონეთიდან, - მიპასუხა და სამშობლოს ხსენებაზე სახე გაებადრა.
-სასიამოვნოა, საქართველოში პირველად იმყოფებით?
-მეორედ, პირველად ძალიან დიდი ხნის წინათ ვიყავი აქ, ღმერთო, რამდენი წელი გავიდა.
-დარწმუნებული ვარ იმის შემდეგ ბევრი შეიცვლებოდა, განსაკუთრებით ბათუმში, - ვუთხარი და ინტერესით შევაცქერდი, მაინტერესებდა რას იტყოდა მაშინდელ, წლების წინანდელ ბათუმსა და საბჭოთა სოციალისტურ საქართველოზე.
-ბათუმი?! მატარებლიდან რომ ჩამოვედი, გამვლელებს ვეკითხებოდი, მართლა ბათუმში ვიყავი, თუ არა, ერთადერთი, რაც ვიცანი, ზღვა იყო, მაგრამ მაშინ ზღვაც სხვანაირი იყო. ახლა, სადაც არ უნდა გაიხედო, ყველგან უზარმაზარი შენობებია, ბევრად უფრო ლამაზია, ვიდრე მაშინ, მაგრამ ამ ქალაქში დაკარგვაც უფრო მეტად ადვილი გახდა, ვიდრე უწინ იყო, - ორივეს გაგვეღიმა.
-დასასვენებლად იყავით?
-არა, - თავი გააქნია, მაგრამ მის ამ პასუხშიც იგრძნობოდა უზომო სევდა, თავი ჩაქინდრა და თავის წიგნაკს დააცქერდა. მთელი გვერდი რუსული ასოებით შეევსო, მაგრამ ისე ეწერა, მარტივად მიხვდებოდი, რომ ლექსი იყო, - ცოლი დამეღუპა, - მისი ეს სიტყვები ქვის ლოდივით დააწვა გულს.
-ძალიან ვწუხვარ, - არცთუ ისე ხანმოკლე პაუზის შემდეგ კი ვკითხე, - ქართველი იყო?
-არა, არა, ესტონელი, საქართველოში არც არასდროს ყოფილა, რომ ენახა მოეწონებოდა, ბათუმი ძალიან მოეწონებოდა.
-დიდი ხანია, რაც გარდაიცვალა? - მეტი ვერაფერი მოვიფიქრე.
-ერთი წელია, - დანანებით წარმოთქვა და წამიერად სიჩუმემ დაისადგურა. მიხვდა, რომ ერთი წლის წინ მისი მეუღლის გარდაცვალება ბათუმში მის ახლანდელ ვიზიტს ვერ დავუკავშირე, - აქ სიყვარულმა მომიყვანა.
-სიყვარულმა?
-ჰო, - დადუმდა და ბოლოს თითქმის ჩურჩულით ჩაილაპარაკა, - სხვა ქალის სიყვარულმა, - როცა არაფერი გაქვს სათქმელი, ან უბრალოდ როცა არ იცი, რა უნდა უთხრა, გაჩუმება ყველაზე კარგი გამოსავალია, თუ საუბარი სურს, თავად მოგიყვება ამბავს, თუ არადა, ადამიანებისთვის ზედმეტი კითხვებით თავის მობეზრება ისედაც არ მჩვეოდა. საუბარი თავად დაიწყო, ჩუმად, წყნარი და გაბზარული ხმით. ხმით, რომელშიც უდიდესი ტკივილი, სევდა, სინანული, გარკვეულწილად სინდისის ქენჯნაც და ამავედროს მელანქოლიური, დამალული და მგზნებარე სიყვარული გამოსჭვიოდა.
-ვერა ერქვა, ბათუმში პირველად რომ ვიყავი, მაშინ გავიცანი. 1968 წელი იყო, 4 ოქტომბერი, იმ საღამოს რა დამავიწყებს. მაშინ ახალგაზრდები ვიყავით, ჩვენი ცხოვრება შავ ზღვას ჰგავდა, - თავისივე შედარებაზე გაეღიმა, მაგრამ უფრო იმ დროის გახსენებამ აუშალა მოგონებები და მისი ეს სევდიანი, ნოსტალგიური ღიმილიც სწორედ ამის დამსახურება იყო, - ხან წყნარი და მშვიდი იყო, ხან კი აღელვებული, ახალგაზრდობის წლები ჩქეფდა ჩვენში, სიყვარულის, თავგადასავლების, ემოციებისა და ბედნიერების წლები. რამდენიმე დღით ვიყავი ჩამოსული საქმეზე. პატარა ბიჭი მყავდა, მეორეს ველოდებოდი. ადრე დავოჯახდი, კარგი ცოლი შემხვდა. მთელი ოჯახი ბედნიერი იყო ჩვენი შეუღლებით, მშობლებსაც ასე სურდათ და ის მომხიბვლელი გოგონა, დედამისს დედაჩემთან რომ მოჰყავდა სტუმრად, მეც ძალიან მომწონდა. ასე მოხდა ყველაფერი - მეუღლე, ოჯახი, შვილები, სამსახური, ნაადრევად მომიწია დაღვინება. ახლა რომ ვუფიქრდები, არ არის კარგი ადრეული ქორწინება, თითქოს მერე ქვიშის საათი უფრო სწრაფად იწყებს ჩამოცლას, მაგრამ სინამდვილეში მთელი საიდუმლო ისაა, რომ ყველაფერს მოასწრებ, მერე უნდა იჯდე და ერთ ადამიანს უყურო მთელი ცხოვრება, არადა... არადა ისედაც მოგიწევს მისი ყურება, არაფერი უშავს ამას ერთი-ორი წლით გვიან თუ გააკეთებ. მაშინ არც სიყვარული ვიცოდი წესიერად, არც პასუხისმგებლობა. მეგონა, რომ ის იყო და მორჩა. როცა ჩემს მეუღლესთან ხელი მოვაწერე, თურმე ისიც კი არ მცოდნია რა ყოფილა სიყვარული, ამას მაშინ მივხვდი, როცა შვილი შემეძინა, მაგრამ ესეც სხვა სიყვარული იყო, ხომ გესმით. გყვარებიათ ვინმე? - მოულოდნელად მკითხა და მეც ვუპასუხე:
-ყველას სიყვარული სხვადასხვანაირია, - თავი დამიქნია.
-არის მაგაში ჭეშმარიტება, სიყვარული ყველასთვის სხვადასხვანაირია და სიყვარული ყველას მიმართ სხვადასხვაგვარია.
-თქვენთვის რა იყო სიყვარული? - ჩაფიქრდა, შემდეგ ისევე სევდიანად გაიღიმა და აუღელვებლად მითხრა:
-1968 წლის 4 ოქტომბერი.
-საღამო, რომელიც მიხსენეთ, - მის ამ პასუხზე მეც გამეღიმა.
-დიახ, საღამო, რომელსაც 52 წელია ვერ ვივიწყებ და ალბათ, ვერც ვერასოდეს დავივიწყებ.
-თუ საიდუმლო არ არის, შეიძლება გკითხოთ, რა მოხდა? - ცოტა ხანს ფიქრობდა საიდან დაეწყო, შემდეგ კი მომიყვა თავისი ისტორია. ამბავი, რომელსაც, ალბათ, მეც ვერასდროს ვერ დავივიწყებ.
-ბათუმში ერთ შორეულ მეგობართან ვრჩებოდი, ვერა სტუმრად იყო მოსული, გასაოცრად უკრავდა და კიდევ უფრო შესანიშნავად მღეროდა. როცა დავინახე, მისით მაშინვე მოვიხიბლე, თბილი, საოცარი გოგონა იყო, ისეთი, სულ რომ იღიმოდა, თვალებს დახრიდა და სახეზე არნახულად უმშვენიერესი ღიმილი გადაეფინებოდა ხოლმე. ხშირად გვსტუმრობდა, რამდენჯერმე სახლამდეც მივაცილე, დიდი ბედნიერება იყო მასთან ერთად ბათუმის ძველი ქუჩების გავლა, სანაპიროზე სეირნობა და მასთან საუბარი, ორივე ვმორცხვობდით და ჩვენს სიმორცხვეზე თავადავე გვეცინებოდა ხოლმე, ასე, უაზროდ, ფეხშიშველები მივაბიჯებდით სანაპიროზე, უხერხული დუმილი ჩამოწვებოდა და უბრალოდ ორივეს გაგვეცინებოდა, რატომ? ახლაც არ ვიცი და ალბათ, ეს არც ვერამ იცოდა. უბრალოდ ვიცოდით ის, რომ ერთმანეთის გვერდით ყოფნა გვაცინებდა, გვართობდა, გვახალისებდა, გვაბედნიერებდა. ვხვდებოდი, განგებ რომ მივყავდი გრძელი და გაუთავებელი ქუჩებით მაშინ, როცა მის სახლამდე უფრო მალეც შეგვეძლო მივსულიყავით. სულმოუთქმენლად მოველოდი ყოველი დღის გათენებასა და ვერას ყოველ ნახვას, ზუსტად ისე, პატარა ბავშვი რომ ელოდება იმ ბიძიას, მუდამ მის საყვარელ კანფეტებს რომ ჩუქნის ხოლმე. დავინახავდი თუ არა, მუდამ კარგ ხასიათზე ვდგებოდი, მიხაროდა ვერას ნახვა და მასთან ერთად ცხოვრებაც მიხაროდა. ვერას პოეზია უყვარდა, მე ახლაც ძალიან მიყვარს. გზაში ესტონელი პოეტების ლექსებსა და შექსპირის სონეტებს ვუკითხავდი, ვერას ძალიან მოსწონდა და განაბული მისმენდა ხოლმე, მეორე დღეს თვითონ წამიკითხა თავისი საყვარელი ლექსები, ქართულად, სიტყვები ვერ გავიგე, მაგრამ მათ ვერა ისე გასაოცრად წარმოთქვამდა, რომ მთელი სული ამიფორიაქა, პირველად მაშინ ვიგრძენი, რომ რაღაცას ვერ ვიტევდი ჩემში და ყვირილი მინდოდა, რისი? არ ვიცოდი, უბრალოდ ვგრძნობდი, რომ უნდა მეყვირა და ეს არ უნდა ყოფილიყო ჩვეულებრივი ყვირილი, უნდა მეყვირა ხმამაღლა, ძალიან, ძალიან ხმამაღლა... როცა ყველაზე ბედნიერი ხარ, ყველაზე სწრაფად მაშინ გადის დრო. ჩემი ესტონეთში დაბრუნების დღე ახლოვდებოდა. როდის მივხვდი, რომ მიყვარდა? მაშინ არა, როცა მის გვერდით სანაპიროზე ფეხშიშველი მივაბიჯებდი და შექსპირის სონეტებს ვუკითხავდი, არც მაშინ, როცა მასთან ერთად სრულიად არაფერზე უაზროდ ვიცინოდი ხოლმე, არც მაშინ, როცა მას სულმოუთქმენლად მოველოდი და მის მოსვლამდე სარკეში თმას წამდაუწუმ ვისწორებდი... როცა კალენდარს დავხედე და გავაცნობიერე, რომ ორ დღეში უნდა წავსულიყავი, როცა ჩემი ბედნიერება განშორების ტკივილმა მოიცვა და როცა ბედნიერების აღარცერთი წვეთი აღარ დარჩა ჩემში, როცა ამაზე დავიწყე ფიქრი და როცა წარმოვიდგინე მასთან დამშვიდობება, სწორედ მაშინ ვიგრძენი, რომ მიყვარდა, მიყვარდა ძლიერ, სიგიჟემდე, თავდავიწყებით! მიყვარდა, რადგან მასთან ერთად მინდოდა დროის გაჩერება და სამუდამოდ აქ, ბათუმში დარჩენა. ვიცოდი, რომ არასდროს მომბეზრდებოდა მასთან ერთად სანაპიროზე სეირნობა და მისთვის სონეტების კითხვა, თუნდაც მხოლოდ იმიტომ, რომ მისი არნახულად უმშვენიერესი ღიმილი დამენახა და მცოდნოდა, რომ ეს ღიმილი მე გამოვიწვიე, რომ მის მოციმციმე თვალებში ჩამეხედა და გამეაზრებინა, რომ ეს თვალები ჩემთვის ციმციმებდნენ. როდის ხვდები, რომ გიყვარს? როცა ვარდივით გაფურჩქნული სიყვარული, რომელიც თავისი მშვენიერებითა და არნახული სურნელებით გატყვევებს, ღეროზე არსებულ ეკლებს გამოაჩენს, რომელიც ამ სურნელით გაბრუებულსა და დამთვრალს ნელ-ნელა გისერს გულს, როცა უაზროდ და უმიზეზოდ ღელავ, ბრაზდები, ეჭვიანობ და მთელ სხეულს განუზომლად დიდი სევდა მოგიცავს, რომელიც სწორედ იმ ეკლებისგან დასერილ ჭრილობებში თავისუფლად იძურწება და მთლიან სხეულში ისე იბუდებს, რომ ღრმად იდგამს ფესვებს, სულშიც გიძვრება, გიძვრება უტიფრად, დაუკითხავად და იქაც არ გასვენებს, არასდროს არ გასვენებს, შენში ბუდობს და უნდა მთლიანად გადაგყლაპოს, ბედნიერების ყოველგვარი მარცვალი ჩაკლას და ყოველი სხივი შთანთქას შენში. როცა ბედნიერი აღარ ხარ, სწორედ მაშინ ხვდები, რომ გიყვარს... და როცა განშორება ახლოვდება, ცდილობ, რომ ნაკლები დაგრჩეს დასამშვიდობებლად. ბოლოს აღარ მინდოდა ვერას ნახვა, მასთან საუბარი, ბათუმის სანაპიროზე სეირნობა და მისი უმშვენიერესი სიცილის მოსმენა, ბათუმიდან წამოსვლიდან ორი დღით ადრე მოვიმიზეზე რომ შეუძლოდ ვგრძნობდი თავს და ვერა არ მინახავს, იცი, ახლა ვნანობ, ვნანობ, რადგან ყოველი წუთი უნდა გამოიყენო და არცერთი წამით არ უნდა თქვა უარი საყვარელი ადამიანის გულში ჩაკვრაზე, რადგან შეიძლება მეორე წამს ეს ვეღარც მოახერხო, ყოველთვის უნდა ჩაიხუტო ისე, თითქოს ბოლოჯერ ეხუტებოდე და ბოლოჯერ იკრავდე გულში, ყოველთვის უნდა აკოცო ისე, თითქოს ეს იყოს თქვენი ბოლო კოცნა, რადგან შეიძლება ერთ დღესაც სწორედ ის აღმოჩნდეს უკანასკნელი ამბორი. არ ვიცოდი, როგორ მეთქვა, არ ვიცოდი, როგორ დავმშვიდობებოდი და აღარ მინდოდა იმაზე მეტი მოგონებები შემექმნა მასთან, ვიდრე უკვე ისედაც მქონდა, რადგან შემდეგ ყველაფერი, ყველაფერი გაცილებით უარესად იქნებოდა და მისი მთელი მონატრება ერთიანად, მთელი სიმძიმით დამატყდებოდა თავს.
-მერე რა მოხდა?
-მერე... - გაჩუმდა, თითქოს ესტონელი თავის ფიქრებში ჩაკარგულიყო, - ბოლო დღეს ვერა მოვიდა ჩემთან, ცხელი წვნიანი მომიტანა, გავიგე, შეუძლოდ იყავი და გიშველისო. რა უნდა მეთქვა, იმ საღამოს ბოლოჯერ მივაცილე სახლთან, ჩუმად მივუყვებოდით სანაპიროს, ამჯერად ფეხსაცმელი არც გამიხდია, არც მე და არც მას, დუმილი ჩამოწოლილიყო, მაგრამ აღარ ვიცინოდით, აღარც ლექსების კითხვის ხმა ისმოდა, თითქოს უთქმელად იყო ყველაფერი ნათელი, სწორ ადამიანს თქმა არც სჭირდება, ის ისედაც თავისით ხვდება ყველაფერს.
-მიდიხარ? - მკითხა ვერამ. ღმერთო, როგორ არ მინდოდა ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა, მერჩივნა მიწა გამსკდომოდა, ოღონდაც მისთვის არ მეპასუხა.
-ჰო, - ამოვიჩურჩულე ბოლოს. თავს დამნაშავედ ვგრძნობდი და თვალს ვერ ვუსწორებდი. ხელი სახესთან მიიტანა და სახელოთი თვალსმომდგარი ცრემლები შეიშრო. იმის მერე, ასე ძლიერ არასდროს მიგრძვნია გულისძგერა. მთელი სხეულით ვიწვოდი, მკლავები შემოვხვიე და ძლიერად ჩავეხუტე, ვიგრძენი, როგორ მჭიდროდ მომეკრო სხეულზე და ხელებს ისე მიჭერდა, თითქოს ჩახუტება არ ყოფნისო, არც მე მყოფნიდა. ვიდექით ბათუმის სანაპიროზე, ერთმანეთზე ჩახუტებულები ჩუმად და ერთადერთი, რაც გვესმოდა ეს მხოლოდ ერთმანეთის აძგერებული გულების ხმა იყო, მეტი არაფერი, არც წყლის ხმა, არც ხალხის, არც მანქანების, არათუ მესმოდა, ვგრძნობდი კიდეც, როგორ რითმულად სცემდა ვერას გული. ვიცოდი ტიროდა და მეც ძალიან მინდოდა ცრემლებად დავღვრილიყავი.
-მიყვარხარ, - ყურთან ვერას ათრთოლებული ხმა ჩამესმა. უფრო ძლიერ ჩავიკარი გულში და მეც ძლივსძლივობით შევძელი მეთქვა:
-მეც მიყვარხარ, ვერა, მიყვარხარ და მთელი ცხოვრება მეყვარები.
-მასთან რატომ არ დარჩით? - ვკითხე ესტონელს.
-ესტონეთში ოჯახი მყავდა, ჩემი ცოლი ფეხმძიმედ იყო, ვერ მივატოვებდი. ვერც მას და ვერც შვილებს, ბავშვებს უმამობისთვის ვერ გავწირავდი, მათ ამას ვერ გავუკეთებდი.
-და ვერამ რა გითხრათ?
-არაფერი, იცოდა, რომ ოჯახი მყავდა, განა გვინდოდა ერთმანეთის შეყვარება, არა, არც გვიცდია, უბრალოდ ასე გამოვიდა. დარჩენა არც უთხოვია. ეს რომ ვუთხარი და სიყვარულში გამოვუტყდი, მისი სახე ხელებში მოვიქციე და თვალებში ჩავხედე. მისი მზერა არასდროს დამავიწყდება, მაშინ, მაშინ გავიგე რა იყო სიყვარული, არათუ ვიგრძენი, არამედ დავინახე კიდეც, მის თვალებში ჩემი და მისი ანარეკლი, იმ ქანდაკებას რომ ჰგავდა ახლანდელ ბათუმში, ბულვარში, რომ დგას, ალი და ნინო. შუბლზე ვაკოცე, ნაზად, თითქოს უძვირფასეს მარგალიტს ვეხებოდი, მაგრამ ვერა ჩემთვის სწორედ რომ ასეთი იყო, მეტიც, ამაზე ძვირფასიც კი. არ ვიცოდით რაზე გვესაუბრა, ახლა რაიმის თქმაც კი ზედმეტი იყო. ვიდექით ასე ერთმანეთზე ჩახუტებულები და ერთმანეთის მზერაში ჩაკარგულები. საღამო იყო და მალე ღამდებოდა, სახლში დროულად უნდა მიმეცილებინა. მთელი გზა თითქმის უხმოდ გავიარეთ, როცა მის სახლს მივუახლოვდით, სიბნელეში, მანქანის ჩრდილების ქვეშ, ვერამ კიდევ ერთხელ შემომაჭდო ხელები და ჩამეხუტა ისე, როგორც ბოლოჯერ უნდა ჩაეხუტო ადამიანს, შემდეგ კი... შემდეგ ბაგეებზე მისი მხურვალე ტუჩების შეხება ვიგრძენი. ვაკოცე ისე, როგორც ბოლოჯერ უნდა აკოცო საყვარელ ადამიანს. ასეთი რამ არც მანამ და არც შემდეგ არასდროს მიგრძვნია, მთელი სხეული ჟრუანტელმა მომიცვა, მინდოდა... მინდოდა მეყვირა ხმამაღლა, ძალიან ხმამაღლა და ამჯერად ვიცოდი რაც - მიყვარხარ! ვიდექით ჩრდილქვეშ, სიბნელეში, რომ ვინმეს არ დავენახეთ, აცრემლებულნი და ერთმანეთზე უზომოდ შეყვარებულები, მაგრამ ეს სიყვარული სულაც არ ყოფილა ჩვენთვის ბედნიერებისა და აღმაფრენის მომტანი, ამ სიყვარულმა ტკივილი უფრო მეტი მომიტანა, ვიდრე სიხარული, დაღი უფრო დიდი დამასვა, ვიდრე მომირჩინა. დღე არ გასულა, ვერაზე არ მეფიქრა, ზღვის ყოველი დანახვისას, არ ჰქონდა მნიშვნელობა სად ვიქნებოდი, არც იმას, რომელი ზღვა იქნებოდა, ჩვენი სანაპიროზე ფეხშიშველი სეირნობა და მისი კოცნა მახსენდებოდა იმ ღამეს.
-ასე თუ გიყვარდათ,მასთან რატომ არ დაბრუნდით, შემდეგ, წლების შემდეგ მაინც?
-იმავე მიზეზით, რატომაც თავიდანვე არ დავრჩი.
-თქვენ ხომ, თქვენი მეუღლე არ გყვარებიათ.
-რას ამბობთ, მიყვარდა, თანაც როგორ, ბოლო წუთამდე ერთგულად ვიყავი მის გვერდით და ყოველთვის ვცდილობდი და ყველაფერს ვაკეთებდი, რომ მუდამ ბედნიერი ყოფილიყო, ხომ გითხარით ყველას სიყვარული სხვადასხვანაირია და სიყვარული ყველას მიმართ სხვადასხვაგვარია, ის, რაც ვერასთან ვიგრძენი, მასთან არასდროს მიგრძვნია, მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ჩემი მეუღლე არ მიყვარდა, პირიქით, ის ვერ მივატოვე და მის გამო ვერაზე ვთქვი უარი.
-და ახლა, როცა ერთი წელი გავიდა თქვენი მეუღლის გარდაცვალებიდან, ახლა ჩამოაკითხეთ ვერას, - თავი დამიქნია და სევდიანად გაიღიმა, - იპოვეთ?
-ბათუმი დიდი ქალაქია, თავიდან არც მეგონა, რომ შევძლებდი. მისი მხოლოდ სახელი და გვარი ვიცოდი, მას შემდეგ კი 52 წელი გავიდა. ისიც კი არ ვიცოდი, ცოცხალი თუ იყო, მაგრამ - გაჩუმდა და ხანმოკლე პაუზის შემდეგ მითხრა: - ვიპოვე, თუ გიყვარს, დამიჯერე, რომ ჭეშმარიტ სიყვარულს სამყაროს დასალიერშიც კი იპოვი, რთულია, მაგრამ აუცილებლად იპოვი, სიყვარულს დამალვა არ სჩვევია.
-მერე რა მოხდა?
-მისამართი გავიგე და მასთან მივედი. სხვაგან გადასულა. არ ვიცოდი რას ვეტყოდი, რა უნდა მეთქვა, როგორ მოვიქცეოდი, უბრალოდ ვიცოდი, რომ მისი ნახვა მინდოდა, მისი ნახვა და იმაში დარწმუნება, რომ კარგად იყო და ბედნიერი იყო, უჩემოდ, მაგრამ მაინც ბედნიერი იყო. გამიჭირდა კარზე ზარის დარეკვა, მთელი სხეულით ვცახცახებდი, მეგონა, წამიც და საგულედან გულიც ამომივარდება-მეთქი, მაგრამ ვიპოვე ძალა, ვიპოვე გამბედაობა და ეს მაინც გავაკეთე, ზარი დავრეკე. ზარის დარეკვის შემდეგ არცთუ ისე ახალგაზრდა კაცმა გამიღო კარი.
-გამარჯობა, ვერა აქ ცხოვრობს? - რუსულად ვკითხე. „დიახ“,-ო, მომიგო და ქართულად დაუძახა. გავიგე. ვერამ რამდენიმე სიტყვა მასწავლა ქართულად, მათ შორის - სიტყვა „დედა“. ქართულად გაისმა შეძახილები. ვიცანი, მისი ხმა შორიდანვე ვიცანი, ცოტათი შეცვლილი, ცოტათი დაბერებული, მაგრამ ის იყო, ჩემი ვერა, ჩემი მთელი ცხოვრების დაუვიწყარი სიყვარული.
-რა გითხრათ? - ესტონელი დუმდა, თავი ისევ ჩაექინდრა და თავის წიგნაკს ჩაჰყურებდა, თუმცა სადღაც შორს, ლექსებით გავსებულ ფურცლებს მიღმა იხედებოდა. შევატყვე, რომ უჭირდა პასუხის გაცემა, თითქოს გულზე ლოდი დასწოლოდა და ბოლოს ძლივსძლივობით წარმოთქვა:
-ვერ მიცნო, - ამ სიტყვების წარმოთქმისას ხმა აუკანკალდა, თითქოს მთლიანი სხეული ცახცახმა აუტანა, თვალებში უზარმაზარი სევდა აემღვრა და დავინახე, როგორ გაიბრწყინა ცრემლებმა მის წამწამებზე. ცხვირსახოცი გავუწოდე. მადლობა გადამიხადა და ხელის კანკალით გამომართვა, - ის პერანგი ჩავიცვი, მაშინ რომ მეცვა, ვინახავდი, ვინახავდი და იმ დღის შემდეგ არასდროს ჩამიცვამს, შარვალიც კი იგივე მეცვა, ულვაშებიც საგანგებოდ ისე გავიკეთე, როგორც მაშინ მქონდა, მეგონა... მეგონა, რომ მიცნობდა და როგორც ძველად, უთქმელად გავიცინებდით ერთმანეთის შემყურენი, მაგრამ... ვერ მიცნო, მე მაშინვე ვიცანი, მან კი, მან საერთოდ ვერ მიცნო.
-არ უთხარით თქვენი ვინაობა? - თავი გადააქნია.
-არა, არ მითქვამს, ვერა რომ გამოვიდა, უკან კაცი გამოჰყვა, ასაკოვანი, მისი ქმარი იყო. ოთახში ბავშვების ჟრიამულის ხმა ისმოდა, შვილიშვილები ჰყავს, ბედნიერი იყო, მოვლილი, ლამაზი, იცით, ერთი ნაოჭიც არ შემიმჩნევია მის სახეზე, ბედნიერი იყო და მეც ეს მინდოდა, რას ვეტყოდი მისი ქმრის წინ, მე ის ვარ, ვისაც სიგიჟემდე უყვარდი და მაინც მიგატოვა-მეთქი?! უდარდელი ცხოვრება ჰქონდა და რატომ უნდა დამემძიმებინა წარსულის იარების გახსენებით, მასაც ჩემსავით გაუჭირდებოდა, ვიცი, მაგრამ... როგორც ჩანს, დროსთან ერთად დავავიწყდი, ან თავად დამივიწყა და ვერც გავამტყუვნებ. მეც ბედნიერი ვარ, ბედნიერი, რადგან დავრწმუნდი, რომ კარგადაა. ბილეთი ვიყიდე და აი, აქ ვარ. ვცდილობ ვიყვირო, - წიგნაკი ასწია და თავისი დაწერილი ლექსი დამანახა.
-წამაკითხებთ? - თავი დამიქნია და წიგნაკი მომაწოდა. რუსულად ეწერა, პატარა ლექსი იყო. წავიკითხე და ჩემი აზრიც მაშინვე ვუთხარი:
-ძალიან კარგი ლექსია, ვერას ძალიან გაუმართლა. ნებას თუ მომცემთ, ქართულად ვთარგმნი და გაზეთში გამოვაქვეყნებ, ასე ის და თქვენი მისდამი სიყვარული მარადიულად უკვდავი დარჩება.
-არ ვიცი...
-დაფიქრდით, ეს ხომ ყველაზე, ყველაზე ხმამაღალი ყვირილი იქნება, რომელსაც ქვეყნის ყველა კუთხეში გაიგებენ და ვინ იცის, შეიძლება, რომ ვერამაც კი გაიგონოს, - ესტონელი დაფიქრდა და თავი დამიქნია.
-დაე, ყველამ გაიგონოს ჩემი ყვირილი, - წიგნაკიდან ფურცელი ამოხია და თავისი ლექსი გამომიწოდა, ორად გადავკეცე და ჯიბეში შევინახე. შემდეგ ცოტა კიდევ ვისაუბრეთ, ვისაუბრეთ ცხოვრებაზე, შვილებზე, შვილიშვილებზე, სიკვდილზე და იმ ამბებზე, მატარებლებს რომ დააქვთ თან.
მატარებელი თბილისში ნაშუადღევს ჩავიდა და თავისი ისტორიებიც ფურცელზე გადასატანად ჩამოიტანა. ამიტომაც მიყვარს მატარებლები, იქ ხომ უამრავ ხალხს შეხვდები თავიანთი ისტორიებით. ჩემ გვერდით მჯდომ კაცს გავხედე, უცნაური ულვაში და ვიწროჩარჩოიანი სათვალე ჰქონდა, მთელი გზა რაღაცას წერდა თავის მოცინცქნულ წიგნაკში, მგზავრობისას ხმა საერთოდ არ ამოუღია, შიგადაშიგ თავისი ნააზრევის მოწონების ნიშნად თავს თუ დააქნევდა ხოლმე, ან უხერხულად ჩუმად თუ ჩაახველებდა. გარეგნობაზე ეტყობოდა, ქართველი არ უნდა ყოფილიყო, ნეტავ რა უნდოდა ბათუმში, ან რა იყო მისი ამბავი, რომელიც ამ მატარებელს მიჰქონდა, ვინ იცის...
ჩემი ბარგი ავიღე და მატარებლიდან უხმოდ ჩამოვედი.
გიორგი ჩაჩხიანი
No comments:
Post a Comment