სამშობლო ერთია, თუმცა მრავალი...

  ამას მე საზოგადოდ ვწერ და არა ერთი ერის გადმოსახედიდან, რადგან როგორც ერია მრავალი, ისე სამშობლოც მრავალია. შესაძლოა, ჩემი და თქვენი სამშობლო, ძვირფასო მკითხველო, იდენტური იყოს, მაგრამ მსოფლიოს დანარჩენი მილიარდობით მოსახლეობისათვის ეს სამშობლო განსხვავებულია და თუ ქართველი მას მთა-გორებსა და მათ შორის მორაკრაკე ნაკადულებში აღიქვამს, ვიღაცისთვის სამშობლო უკიდეგანო სტეპეპი და ქვიშიანი უდაბნოებია. სამშობლო მხოლოდ მიწა არ არის, თუმცაღა პირდაპირი გაგებით ის სწორედ ამას ნიშნავს და საერთაშორისო ენაზეც ითარგმნება, როგორც:homeland, birthplace, motherland, native land. ამავე გაგებით, სამშობლო ის ადგილია, სადაც ადამიანი დაიბადება, ამიტომაა ჩვენი სამშობლო საქართველო, ხოლო სხვისი კი კოლუმბია, ნეპალი, ერიტრია თუ სხვ. თუ ამ ხაზს გავყვებით, სრულიად ლოგიკურადაც, სამშობლო შეიძლება ვუწოდოთ ქვეყანასაც. საქართველო სუვერენული სახელმწიფოა, ქვეყანაა და ამავედროს ის ჩვენი სამშობლოცაა. ტერმინი-ქვეყანა-ხომ ასევე ერის (ერთგვაროვანი კულტურული გაერთიანების) მნიშვნელობითაც გამოიყენება. თუ სამშობლოს უფრო სიღრმისეულად გავიაზრებთ, ეს არის ერთგვარი კვანძი ყველაფერი იმისა, რაც მშობლიურია: ქვეყანა, მიწა, ერი, ხალხი, კულტურა, ტრადიციები, ადათები, კერძები, ენა, დამწერლობა, ისტორია, რელიგიაც კი. ეს ყველაფერი კი განსხვავებულია; გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში 193 სახელმწიფო შედის, რაც გვაძლევს იმის თქმის საშუალებას, რომ სულ მცირე 193 ერი არსებობს თავიანთი ადათებით, წესებით, ჩვეულებებით, კულტურით, მუსიკით, კერძებითა და თავიანთივე სამშობლოთი. საქართველო კი ერთ-ერთი მათგანია, რომელიც თავისი უნიკალური კულტურითა და ისტორიით მათ შორის ადგილს საკმაოდ ღირსეულად იკავებს. ჩვენი სამშობლო, საზოგადო გაგებით, არის არა ერთადერთი, არამედ ერთ-ერთი ღირსეული და პატივსაცემი. ინდივიდისათვის კი ის შესაძლებელია გახდეს ერთადერთიც, თუმცა ადამიანი მოქმედი პირია, სუბიექტი; სუბიექტი კი როდი შეიძლება იყოს ობიექტური?!  „ყმაწვილი იმ თავიდანვე მჭიდრო კავშირს იმათთან ჰგრძნობდა, ვინც იმას ესაუბრება, ვინც გარშემო ახვევია, - ვისგანაც პირველ შთაბეჭდილებას ღებულობს. ამიტომ უყვარს ის ენა, რომელიც იმას სიყრმის დროს ესმოდა, და ის ადამიანები მიაჩნია თავისიანებად, რომელნიც ამ ენაზე ლაპარაკობენ თუ მღერიან“,- ამბობს ვაჟა-ფშაველა. შესაბამისად, სამშობლო ის ადგილია, სადაც ამქვეყანას მოევლინე, სამშობლო ის ხალხია, რომელთა შორისაც აღიზარდე. ასეთი ადგილები და ასეთი ხალხები ბევრია, დედამიწა საკმაოდ ვრცელია და მას უამრავი სამშობლოს დატევა შეუძლია. თუმცა ინდივიდისათვის სამშობლო მთელი ცხოვრების განმავლობაში ერთადერთ და შეუცვლელ ცნებად რჩება და აღიქმება. ყველა თავის სამშობლოს მიიჩნევს ჭეშმარიტად და კურთხეულად, რა გასაკვირია, ყველა ჩიტს ხომ თავისი ბუდე ჰგონია მშვენიერი. სწორედ ეს „ჰგონია“ იწვევს ადამიანში პატრიოტიზმის ჩასახვას. პატრიოტიზმი ხომ, თუ ირლანდიელ დრამატურგსა და ნობელის პრემიის ლაურეატს - ჯორჯ ბერნანრდ შოუს - დავუჯერებთ, „იმის რწმენაა, რომ შენი ქვეყანა ყველა სხვას სჯობია, რადგანაც შენ დაიბადე აქ“. საქმე ისევ სუბიექტთან გვაქვს.

   სამშობლოს ერთადერთობისა და შეუცვლელობის განცდა კარგად ჩანს რაფიელ ერისთავის პოეზიაში:

„სადაც ვშობილვარ, გავზრდილვარ და მისროლია ისარი,

სად მამა-პაპა მეგულვის, იმათი კუბოს ფიცარი,

სადაც სიყრმითვე ვჩვეულვარ, - ჩემი სამშობლო ის არი“,- აშკარაა, რომ პოეტისთვისაც სამშობლო იმავე გაგებით აღიქმება, რაზეც ზემოთ ვისაუბრე, ადგილი, სადაც ის დაიბადა და გაიზარდა. მისთვის მიუღებელია ამ ადგილს მოსწყდეს, რადგან სამშობლო ერთია და თითქოს ადამიანმა ბოლომდე იქ უნდა იღვაწოს, სადაც დაბადება „მიესაჯა“. ყველას ასე რომ ეფიქრა, განა მსოფლიო კულტურა იქნებოდა ისეთი, როგორიც დღესაა?! საყოველთაოდ ცნობილი ფაქტია, რომ უდიდესმა შემოქმედმა ლეონარდო და ვინჩიმ სიცოცხლის უკანაკნელი წლები უცხო მიწაზე, საფრანგეთში, გაატარა, სადაც კვლავაც განაგრძობდა მოღვაწეობას და იქვე, კლო-ლიუსიის ციხესიმაგრეში, გარდაიცვალა კიდეც. ასეთი მაგალითები უამრავია, რაფიელ ერისთავის ეს სიტყვები მართლაც სამშობლოს სიყვარულით გულანთებული კაცის სიტყვებია, თუმცა,რაციონალური თვალსაზრისით, ასეა კი?!

„როგორც უფალი, სამშობლოც ერთია ქვეყანაზედა...

არ გავცვლი სალსა კლდეებსა უკვდავებისა ხეზედა,

არ გავცვლი მე ჩემს სამშობლოს სხვა ქვეყნის სამოთხეზედა!..“

   აღმოსავლური კულტურისა და ლირიკის მოტრფიალე ნიზამი განჯევის მაგალითს მომიყვანდა, რომლისთვისაც სამშობლო შეუფასებელი რამ იყო. ის ამბობდა: „უმჯობესია საცოდავ გლახაკად იცხოვრო შენს სამშობლოში, ვიდრე იმეფო სხვის ქვეყანაში“. არ ვიცი მსაჯული გონისათვის რამდენად მართებულად შეიძლება ჟღერდეს ეს სიტყვები. ალბერტ აინშტაინმა უამრავი ქვეყანა გამოიცვალა, სანამ იპოვიდა ადგლის, სადაც ცვლილებების მოხდენასა და სამყაროს შეცვლას შეძლებდა. შეეძლო, დარჩენილიყო მშობლიურ გერმანიაში, დასახმარებლად გამოეწოდა ხელი და ქცეულიყო უბრალო გლახაკად, ან წასულიყო იქ, სადაც შესაბამის ცოდნას მიიღებდა, შესაძლებლობები გაუჩნდებოდა და თავის საქმეში, თავის სფეროში ნამდვილი „მეფე“ გახდებოდა. საინტერესოა, აინშტაინსაც სამშობლოს ასეთი აღქმა რომ ჰქონოდა, როგორი იქნებოდა ჩვენი დღევანდელი რეალობა? ან კი, ქუჩაში ხელგამოწვდილს ვინმე დაეხმარებოდა?! ეს საეჭვოა. ამბობ, გიყვარს სამშობლო და სამშობლო ამავედროს არის შენი ერი, შენი ხალხი, შენი საზოგადოება და არ ეხმარები ქუჩაში ობლად დარჩენილ, ხელგამოწვდილ მათხოვარს, განა ისიც შენი სამშობლოს ნაწილი არ არის? თუ სამშობლოს ყოვლისმომცველ სიყვარულს გავყვებით, ეს სიყვარული მოიცავს მოყვასის, მოძმის, შენი თანამემამულის ურთიერთსიყვარულსაც. გიყვარდეს სამშობლო ეს არის გიყვარდეს შენი ერი და მისი შემადგენელი ინდივიდები, ადამიანები და ადამიანი, რომელსაც ჰქვია ქართველი.

   უამრავი ადამიანისთვის და მათ შორის ჩემთვისაც, სამშობლოს აღქმა დაბადების ადგილსა და გარშემო მცხოვრებ ადამიანებთან არ წყდება. სამშობლო არის სახლი, სახლი კი მხოლოდ როდია ის ფუძე, რომელზედაც ცხოვრობ. სახლის განსაზღვრება უფრო აბსტრაქტულია. ადამიანმა შეიძლება ის სულაც ქუჩაში, ბაღში სკამზე მჯდომმა იპოვოს, სხვა ადამიანთან ჩაუტებისა თუ კოცნის დროს იგრძნოს ის სითბო, რომელსაც მხოლოდ სახლში, ბუხრის წინ მჯდომი შეიგრძნობს ხოლმე. შესაძლოა, ზოგ შემთხვევაში, ერთი კონკრეტული ადამიანი გახდეს შენი სახლი. იოჰან ვოლფგანგ ფონ გოეთე რომ ძალზედ მგრძნობიარე შემოქმედი იყო, ამაზე ორი აზრი არ არსებობს, „ახალგაზრდა ვერტერის ვნებანი“ ერთ-ერთი ყველაზე სულისშემძვრელი და რწფელი გრძნობებით გაჯერებული ნაწარმოებია, რომელიც ოდესმე დაწერილა.  არსებობს ეჭვი იმაზე, რომ რომანის გარკვეული ნაწილები მწერლის ავტობიოგრაფიაცაა. გოეთეს სამშობლოს უფრო სიღრმისეული აღქმა ჰქონდა. მისთვის ეს ცნება იმაზე მეტი იყო, ვიდრე მიწა, რომელზეც დაიბადა და გარემო, რომელშიც აღიზარდა. გოეთე ამბობდა: „ადამიანები, რომლებთანაც ჩვენ ურთიერთსასიამოვნო ურთიერთობაში შევდივართ, არის ის, რასაც მე სამშობლოს ვუწოდებ“,-ო. შესაძლოა, დაიბადო სხვაგან, სხვა გარემოში, მაგრამ სახლი, სადაც თავს იგრძნობ კომფორტულად იპოვო სრულიად სხვაგან, სხვა ადამიანებთან სხვა კონტინენტზე. ამერიკის შეერთებული შტატების ერთ-ერთი დამფუძნებელი მამა და დამოუკიდებლობის დეკლარაციის ავტორი, ტომას ჯეფერსონი, წერდა: „ჩემი სამშობლო იქ არის, სადაც თავისუფლებაა“. ვიღაცისთვის სამშობლო მართლაც ერთი და შეუცვლელია, ვიღაცისთვის კი ის გაცილებით მეტია, ვიდრე ქვეყანა, სადაც დაიბადე და მიწა, რომელზედაც ფეხი აიდგი. გიყვარს სამშობლო? გააჩნია რას მოიაზრებ სამშობლოში, მაგრამ, ალბათ, სამშობლო, ნებისმიერი გაგებით, არის იმ ძირითადი ღირებულებების მატარებელი რამ, რაც ადამიანისთვის, ინდივიდისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი მონაპოვარია.

გიორგი ჩაჩხიანი

გამოგვყევით სოციალურ ქსელშიც: ავტორი - გიორგი ჩაჩხიანი https://www.facebook.com/AuthorGiorgiChachkhiani/ 

(იყო დრო ლოცვის...)

იყო დრო ლოცვის, სანთლის ანთების,
მაგრამ ეს ახლა წარსულს ჩაჰბარდა.
რწმენა მხურვალე იქვე ჩაიკლა,
სადაც საწყისშივე აღმოცენდა.

არ არის გზნება ადამის გულში,
რადგან დაკარგა თავისი ევა
და ახლა იგი სხვა ვინმეს ეძებს,
სხვისთვის მეტყველებს ღვთიური ენა.

იყო დრო ლოცვის და სალოცავიც
არ იყო ასე ირეალური,
ახლა კი ნაშთიც აღარ არსებობს,
მხოლოდ ლანდები მივიწყებული.

გიორგი ჩაჩხიანი

პუტინგრადი

   რუსეთში პირველად ჩასულს, სად უნდა დამედგა ფეხი, თუ არა პუტინგრადში. ეჰ, არადა რამდენი უღირსი სახელი ერქვა ამ დიდებულ ქალაქს, სანამ ახლანდელ წოდებას არ მიიღებდა. ჯერ იყო და იმ დასაწვავმა პიოტრმა სანქტ-პეტერბურგი დაარქვა. გერმანულად იშიფრება, როგორც წმინდა პეტრეს ქალაქი. მე თუ მკითხავთ, ეს ძალიან უაზრო სახელია, გაიგე ახლა თავად ჩვენს „ფანჯრის გამჭრელზეა“ საუბარი თუ პეტრე დიდის ზეციურ მფარველ წმინდა პეტრეზე. სასაუბრო მეტყველებაში ქალაქს პიტერსაც ხომ უწოდებდნენ, ესეც მეტისმეტად დამამცირებელია ამხელა ქალაქისათვის. დალოცვილი თანამედროვენი, ახლა პუტინგრადს პუტერი რომ დაუძახო რუსეთის ციხეების ხეხვა არ აგცდება. მერე იყო და 1914 წლის 18 აგვისტოს ისევ შეუცვალეს სახელი და პეტროგრადი დაარქვეს, აქაოდა, გერმანია ჩვენი მტერია და გერმანული სახელწოდება ჩვენს წმინდა ქალაქთან რა მოსატანიაო, თუმცა პიოტრ-პიტერი ახლებურ ბრუნვაში მაინც დატოვეს.

   შემდეგ რევოლუცია, სახელმწიფო გადატრიალება, პეტროგრადის მუშათა და ჯარისკაცთა საბჭო და ბოლოს აი ნანატრი 1924 წლის 26 იანვარი, როცა, როგორც იქნა, დაუფასეს ერის მამას თავისი ღვაწლი და ქალაქს ჩემი და თქვენი წინაპრების მამა-მარჩენლის საპატივცემულოდ ლენინგრადი დაარქვეს. რაღა დროს მეფეებისა და იმპერატორების ხანაა, ბინძური წარსულის დარჩენილი ნაშთიც უნდა მოვშთოთ და ამ წმინდა ქალაქს ჩვენი მამის - პროლეტარი ლენინის - სახელი ვუწოდოთო. ასეც ერქვა 1991 წლის 6 სექტემბრამდე. პუტინგრადს არაოფიციალურად თეთრი ღამეების ქალაქსაც უწოდებენ, მართლაც, რა დააძინებს უბედურს, ვინც კი ხელისუფლებაში მოდის, ყველა თავის სახელს არქმევს(კიდევ კარგი, იოსებმა მაინც დაინდო ეს სვებნელი და თავისი სახელი, სანქტ-პეტერბურგის ნაცვლად, მაშინდელ ცარიცინს(თანამედროვე ვოლგოგრადს) დაარქვა) და მოსვენებაც როდისღა უნდა ეღირსოს?!

  პუტინგრადის იდეა ჯერ კიდევ მანამ ჩაისახა, როცა ამ ქალაქის მკვიდრნი თავს სანქტ-პეტერბურგელებს უწოდებდნენ(მეორე,ლენინის შემდგომ, სანქტ-პეტერბურგზე მაქვს საუბარი), შეიძლება ეს ბრწყინვალე აზრი, სავსებით დამსახურებულად, ბარნაულის დეპუტატ- მარინა ჩაუზოვას - მივაწეროთ.როგორც რადიოსადგურ „Говорит Москва-ში“ გამოაცხადა, კარგი იქნებოდა თუ ბარნაულს სახელი გადაერქმეოდა და მას „პუტინგრადი“ ეწოდებოდა. დეპუტატი ამას ქალაქის შემდგომი განვითარების პერსპექტივით ხსნიდა და ამბობდა, რომ მაგალითებად სანქტ-პეტერბურგი და ეკატერინებურგი გამოდგებოდა. მაშასადამე, თავიდან სწორედ ბარნაულს უნდა დარქმეოდა პუტინგრადი, თუმცა ეს იდეა იმთავითვე განწირული იყო, რატომ? თუნდაც იმიტომ,რომ ციმბირის ფედერალური ოკრუგის შემადგენელ ალთაის მხარეს, რომლის დედაქალაქიცაა ბარნაული, ამ უაღრესად მნიშვნელოვან და საკვანძო ქალაქს ვერ დაერქმეოდა ისეთი უბრალო კაცის სახელი,როგორიც პუტინია. მეორე მიზეზი კი ის იყო, რომ ოდითგანვე ერთ სახელს ჩვეულ მოსახლეობას ახალი ცვლილების მიღება და მასთან შეგუება გაუჭირდებოდა, ამიტომაც, მართალია, თავიდან პუტინმა ამ შემოთავაზებაზე გაიცინა, რას ბრძანებთ, როგორ გეკადრებათ ამისთანა რამ გავაკეთოო, მაგრამ შემდეგ ბევრი იფიქრა და, როგორც იტყვიან, ეს იდეა ჭკუაში დაუჯდა. მალე შესაფერისი ქალაქიც იპოვეს და ეს ერთი უბრალო, მიყრუებული, უმნიშვნელო დასახლება - სანქტ-პეტერბურგი - აღმოჩნდა. ქალაქის უმნიშვნელობასა და მოკრძალებულობასთან ერთად კიდევ იყო სხვა ფაქტორებიც, რომლებმაც აწ უკვე ექს-პრეზიდენტი ამ გადაწყვეტილებამდე მიიყვანა. კერძოდ, პეტროგრადი-პუტინგრადი ერთმანეთთან საკმაოდ ახლოა და ვინ იცის, არყით გალოშილი რუსი შეიძლება ვერც მიმხვდარიყო მათ შორის განსხვავებას; და მეორე, ქალაქს მანამდეც იმდენჯერ ჰქონდა სახელი შეცვლილი, პაპა რომ პეტროგრადში იბადებოდა, მამა - ლენინგრადში და შვილი ისევ - სანქტ-პეტერბურგში, მაცხოვრებლებს სულაც არ გაუკვირდებოდათ ეს ცვლილება. ასევე ვლადიმერი ხომ თავის დროზე სწორედ ლენინგრადში მოევლინა სამყაროს, შესაბამისად, სრულიად ლოგიკური იყო სწორედ ამ ქალაქს დარქმოდა მისი სახელიც.

   თუმცა სანქტ-პეტერბურგისთვის პუტინგრადის დარქმევა ცოტათი გაიწელა.

მიუხედავად იმისა, რომ ეს იდეა 21-ე საუკუნის პირველ ორ დეკადაში (წელიწადობით რომ ვიანგარიშოთ) მომწიფებულიყო, ის მხოლოდ 2020 წლის შემდეგ განხორციელდა. რაც არ უნდა იყოს, ჩვენი ვლადიმერი მართლაც რომ თავმდაბალი და მოკრძალებული კაცი იყო, თავადვე ხომ არ დაარქმევდა საკუთარ სახელს ამხელა ქალაქს?! ეს გამორიცხულია, ასეთ რამეს ის გონებაშიც კი არ გაივლებდა. რაც არ უნდა საკვირველი იყოს, 2020 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში რუსეთის მე-3 პრეზიდენტმა - დიმიტრი მედვედევმა - ამჯერად ხელმეორედ გაიმარჯვა. სწორედ მან ჩააბარა მორიდებულად, თავდახრით მდგარ პუტინს ქალაქის უზარმაზარი გასაღები, რომლის მოსარგები კლიტეც, ალბათ, ამ პლანეტაზე არც მოიძენება და მანვე უწოდა სანქტ-პეტერბურგს პუტინგრადი. მოკლედ რომ ვთქვათ, საბრალო ვლადიმერს მდ. ნევას ნაპირებზე გაშენებული ეს უზარმაზარი ქალაქი უბრალოდ „ჩაუდეს“, ან „შეტენეს“.

    თანამედროვე პუტინგრადი ძველი სანქტ-პეტერბურგისგან თითქმის არაფრით არ განსხვავდება. ერთადერთი, რაც თვალშისაცემია, ეს აეროპორტში მდგარი უზარმაზარი ჰოლოგრამაა. კბილებდაკრეჭილი, გაბადრული მასპინძელი, თანამედროვე რუსეთის მამა-მარჩენალი,ზემოდან დაჰყურებს თითოეულ მგზარს და წინასწარ ჩაწერილი ხმით ეუბნება: - Добро пожаловать в мой город.

 გამოგვყევით სოციალურ ქსელშიც: ავტორი - გიორგი ჩაჩხიანი https://www.facebook.com/AuthorGiorgiChachkhiani/