ნოსტალგიური იყო მისთვის თბილისში დაბრუნება. ათი წლის განმავლობაში ბევრი არც არაფერი შეცვლილიყო მშობლიურ ქალაქში. რუსთაველის გამზირზე მიაბიჯებდა და მთელი ოცდათხუთმეტი წელიწადი თვალწინ უვლიდა - 90-იანი წლები და აალებული შენობები, ჯერ კიდევ პატარას რომ აღებეჭდა გონებაში; ძველი თბილისური ეზო, სადაც ყველა ერთი დიდი ოჯახივით ცხოვრობდა და პირველი ფერადოვანი პალიტრა მის სამყაროში - ბებიას მიერ თოკებზე გასაშრობად გადმოკიდებული ფერადი თეთრეული. პირველად მაშინ იყო, რაღაც რომ დაინახა ამ ჯადოსნურ პალიტრაზე, უეცრად რომ დაიხატა მის გონებაში მხატვრული ფრაგმენტები, ეს იყო მაშინ სამყაროსგან გაქცევის ერთადერთი საბედისწერო მცდელობა; მცდელობა, რომელმაც აქცია იმად, რადაც ახლა გამხდარიყო. იმის შემდეგ, როცა უბნის ბიჭებისგან ატირებული შინ ბრუნდებოდა, დადგებოდა ამ ფერადოვანი პალიტრის წინ და ახალ სამყაროში ამოძრავებული ნახატებით თითქოს მთელ იმ რეალობას გაურბოდა, რომელშიც ცხოვრობდა, მაგრამ ზოგჯერ უკან დაბრუნებულს, განსაკუთრებით წვიმიან ამინდში, მხოლოდ ცარიელი თოკები ხვდებოდა და მისი ჯადოსნური პალიტრაც სადღაც გამქრალიყო. ასეთი იყო თბილისი ოცდახუთი წლის წინათ, მისთვის ხშირად წვიმიანი. განსაკუთრებით საშინელ თქეშში, ყველაზე მძაფრად და ყველაზე ხმამაღლა ჩაესმოდა მეზობლის ბიჭების დაცინვით წარმოთქმული შეძახილები; თითქმის ყოველი ქუჩის კუთხეში ხედავდა დიდებისა და პატარების მისკენ გამოშვერილ თითებს, რომლებიც მთელ სხეულს უწვავდნენ და დაღად ამჩნევდნენ იმას, რაც ისედაც ღრმად ჩაბეჭდოდა თავის სულსა და გონებაში - სუდანელი ბავშვი...
მაისი იდგა, მაგრამ ქარიანი მაისი იყო. გრძელ ჟაკეტსა და შავ თავსაბურავში გახვეულიყო. ცდილობდა, არავის ეცნო და მზის სათვალე გაეკეთებინა. იმდენად უნდოდა შეუმჩნეველი დარჩენილიყო, სულაც არ უფიქრია, ღამის პირველის წუთებზე რუსთაველის გამზირზე მზის სათვალით სიარული გაცილებით მეტ ყურადღებას რომ მიიპყრობდა. ვერც ამას აღიქვამდა და ვერც იმას, ახლა მისთვის ქალაქი სრულად რომ შეცვლილიყო და თუკი ვინმე ხელს გამოიშვერდა მისკენ, ეს სულაც არ იქნებოდა დაცინვის გამო. თუმცა რაღაცაში მართალი იყო, ამ თითის გაშვერას ყოველთვის მოჰყვებოდა ფრაზა - სუდანელი ბავშვი.
კინოდარბაზიდან მანამ გამოვიდა, სანამ უკანასკნელი კადრი დასრულდებოდა. დარბაზის ბოლო რიგიდან უკვე გასასვლელისკენ კიბეზე ჩამოდიოდა, ბოლო ფრაზა რომ გაიგონა - „ნეტავ იქ, სუდანში ჩემნაირები არიან?“
კარის სახელურს მისწვდა თუ არა, აღტაცებული ოვაციები გაისმა. უკან არ მოუხედავს, ფოიეში გამოვიდა და სწრაფი ნაბიჯებით დატოვა კინოთეატრი. მთელი სხეულით კანკალმა აიტანა. ასე კანშიც კი არ ნერვიულობდა. უხაროდა, რომ ფილმის პრემიერაზე მთელი დარბაზი იყო გადაჭედილი, მაგრამ იმასაც იაზრებდა, რომ ამიერიდან ამ სახელს ვეღარსად გაექცეოდა. მთელი ბავშვობა იმას ფიქრობდა, გავიზრდები და სუდანელი ბავშვიც წარსულს ჩაბარდებაო, მაგრამ ახლა, ახლა ის ყველაზე მეტად იყო სუდანელი ბავშვი, ვიდრე უწინ და ყოველმა მეორემ იცოდა მისი ეს სახელი. მიუხედავად ამისა, სიამაყეს გრძნობდა. უხაროდა, რაღაც გულში ძალიან უხაროდა და ამის გამო მთელი თავისი ბავშვობაც აღარ ეჩვენებოდა ისე საზარლად, როგორც უწინ.
ქაშუეთის წინ მდებარე მიწისქვეშა გადასასვლელში ჩავიდა. ღამე იყო და ყველა მაღაზია დაეკეტათ, მაგრამ გადასასვლელის ბოლოს, კიბის ამოსასვლელში ერთი კაცი იჯდა, გაზეთებს ყიდდა და მხოლოდ ახლა იწყებდა დახლის აკეცვას. საათს დახედა, პირველის ხუთი წუთი იყო. გაუკვირდა, თუმცა მაინც ისე ჩაუვლიდა გვერდს, არაფერს კითხავდა, რაღაც რომ არ შეემჩნია. ჯერ კიდევ აუკეცავი გაზეთის წინა გვერდიდან თავისი თავი უმზერდა. ქართველი რეჟისორის „სუდანელმა ბავშვმა“ კანის კინოფესტივალზე ოქროს პალმის რტო დაიმსახურა, - გარეკანზე დიდი ასოებით იტყობინებოდა სათაური. წამით შედგა და განცვიფრებული უყურებდა.
აქ, ამ ჩაბნელებულ გადასასვლელში ყველაზე ცხადად განიცადა კადრების ხილვით მოგვრილი ჟრუანტელი.
ქაშუეთის წინ მდებარე მიწისქვეშა გადასასვლელში ჩავიდა. ღამე იყო და ყველა მაღაზია დაეკეტათ, მაგრამ გადასასვლელის ბოლოს, კიბის ამოსასვლელში ერთი კაცი იჯდა, გაზეთებს ყიდდა და მხოლოდ ახლა იწყებდა დახლის აკეცვას. საათს დახედა, პირველის ხუთი წუთი იყო. გაუკვირდა, თუმცა მაინც ისე ჩაუვლიდა გვერდს, არაფერს კითხავდა, რაღაც რომ არ შეემჩნია. ჯერ კიდევ აუკეცავი გაზეთის წინა გვერდიდან თავისი თავი უმზერდა. ქართველი რეჟისორის „სუდანელმა ბავშვმა“ კანის კინოფესტივალზე ოქროს პალმის რტო დაიმსახურა, - გარეკანზე დიდი ასოებით იტყობინებოდა სათაური. წამით შედგა და განცვიფრებული უყურებდა.
აქ, ამ ჩაბნელებულ გადასასვლელში ყველაზე ცხადად განიცადა კადრების ხილვით მოგვრილი ჟრუანტელი.
- Congratulations, - თითქოს შორიდან ჩაესმა ყურში. ხალხში იდგა და ყველა აღფრთოვანებული უკრავდა ტაშს.
- Felicidades, - ვიღაცამ ხმამაღლა გადასძახა და ზურგზე ხელიც მოუთათუნა კეთილგანწყობის ნიშნად.
- поздравляю.
- Toutes nos félicitations, - ხელს ართმევდნენ, ეხვეოდნენ, გულში იკრავდნენ, ლოყაზე კოცნიდნენ და ის კი ამდენ ხალხში აჩრდილივით მიიკვლევდა გზას. გაოგნებული, მთავრეულივით, ზუსტად ისე, თითქოს სიზმარში ყოფილიყო. ხედავდა ათასობით უცხო სახეს, მათში ზოგი ნაცნობიც ერია, არა თავისი, საზოგადოდ ცნობილი მოღვაწეები, ტელევიზორში რომ უნახავს, ისინი. ფეხზე წამოდგომოდნენ და გაბადრულები გამალებით უკრავდნენ ტაშს, მასთან მიდიოდნენ და წარმატებას ულოცავდნენ. ის კი, ის უბრალოდ თავს უქნევდა და მადლობას უხდიდა, მეტს ვერაფერს იტყოდა. უბრალოდ არ უნდოდა, რომ ეს სიზმარი გასრულებულიყო. ვიღაც ხელს უწვდიდა და სცენისკენ ექაჩებოდა, ბუნდოვნად ხედავდა მის გაბადრულ ქათქათა კბილებს. რაღაცას აწვდიდნენ. წამიც და ლურჯ მაროკოს ტყავში გახვეული ოქროს პალმის რტო ეჭირა ხელში, აჟრიამებულ დარბაზში სრულმა სიჩუმემ დაისადგურა. მხოლოდ საკუთარი სუნთქვის ხმა ესმოდა, მძიმე, გაუბედავი, ექოსავით რომ ჟღერდა მთელ დარბაზში და ყველა გულისყურით მოელოდა, როდის შეცვლიდა მას მისი პირველი სიტყვები.
-მე... - თავისი ხმა მოესმა, მაგრამ თითქოს ის კი არა, ვიღაც სხვა ლაპარაკობდა - პატარა გოგო ოცდახუთი წლის წინათ. ემოციები ვერ შეიკავა და ცრემლებად დაიღვარა. სახეზე ხელი აიფარა და დარბაზში ისევ გაისმა ტაშის ქუხილი. ალბათ, სიხარულის ცრემლები ეგონათ, სიტყვის თქმის საშუალებას რომ არ აძლევდა, მისთვის კი, მისთვის ეს არც მხოლოდ სიხარული იყო, არც ბედნიერება, არც ის ტკივილი, ოცდაათი წელი რომ სტანჯავდა თან, მისთვის ეს შვება იყო, შვება და სიცარიელე, რომელიც უმძიმესი ლოდის დამსხვრევას გამოეწვია; სიცარიელე, რომელიც ნელ-ნელა, ყოველი წამის გასვლასთან ერთად ივსებოდა თავისუფლების უდიდესი სიხარულითა და ბედნიერებით.
- მაპატიეთ, ეს ყველაფერი ძალიან... - სული მოითქვა, ცდილობდა აკანკალებულ ხმაში ცრემლები არ გამოკრთომოდა, - ძალიან ემოციურია ჩემთვის. ღმერთო, ერთიანად ვცახცახებ, - ამოისუნთქა და დარბაზშიც გამამხნევებელი შეძახილები მოჰყვა მის სიტყვებს, - ემოციურია იმიტომ, რომ... აქ ძალიან ბევრი შესანიშნავი ადამიანია შეკრებილი, ჩემზე უკეთესი რეჟისორები, უკეთესი ხედვით, უკეთესი ოსტატობით... ემოციურია იმიტომ, რომ ეს ფილმი... ეს ფილმი თავად ჩემი ცხოვრებაა, ჩემი გოლგოთა. ჯვარი, რომელიც ოცდახუთი წელი ვატარე თან. ერთმა კაცმა მითხრა, არ აქვს მნიშვნელობა რისი გჯერა, მთავარია, რასაც დაიჯერებ, იმისი ბოლომდე გჯეროდესო. ყოველთვის მჯეროდა, რომ შეიძლებოდა ვყოფილიყავი უკეთესი, იმ გოგოზე უკეთესი, თოკებზე გაბმულ ფერად თეთრეულს რომ ითვლიდა სახლში დაბრუნებული და ამით ცდილობდა თავისი სამყაროს შეცვლას. მინდა იმ ბავშვებს ვუთხრა, ჩემნაირ ბავშვებს, ახლა რომ გვიყურებენ, მე თუ შევძელი, ამას თქვენც შეძლებთ და არ აქვს მნიშვნელობა, ქართველი იქნები, სუდანელი, ფრანგი, ამერიკელი თუ სხვა ერის წარმომადგენელი, თუ მაინც გაგიჩნდებათ კითხვა, თუნდაც წამით, ნეტავ იქ, სადმე ჩემნაირები არიანო, ნუ შეგეშინდებათ ამ კითხვაზე პასუხის პოვნის, რადგან როგორი რთულიც არ უნდა იყოს ამ პასუხის ძებნა, შედეგი ყოველთვის ერთია... თქვენნაირები მხოლოდ თქვენში არიან... - სიტყვა დაამთავრა და კვლავაც სამარისებული სიჩუმე ჩამოწვა დარბაზში. წამიერად ისევ მისი სუნთქა გაისმა მხოლოდ, მაგრამ არა ისეთი, როგორიც თავიდან. თითქოს სიმძიმე მოხსნოდა ახლა, იმ სუნთქვას ჰგავდა, თაკარა მზეში აღმართზე ამავალს, ცივი წყარო და ხის ჩრდილი რომ დაგხვდება ზევით. არცერთი სიტყვა ფილმზე, მხოლოდ გაურკვეველი ისტორია თოკებზე გაბმულ ფერად თეთრეულზე. ბევრმა ვერც გაიგო, ბევრმა გამოსვლაც დაუწუნა, ზოგიც აღფრთოვანდა, მაგრამ მიუხედავად შეხედულებათა მრავალფეროვნებისა, აპლოდისმენტები მოჰყვა და დამსწრეები ფეხზე წამოუდგნენ. სწორედ იმ წამს იგრძნო, რომ ეს ყველაფერი შესაძლოა, სულაც არ ყოფილიყო სასჯელი, მაშინ მიხვდა, რომ ის მართლაც იყო სუდანელი ბავშვი, მაგრამ სუდანელ ბავშვად ყოფნა არც ისე ცუდი იყო, როგორც თავად წარმოედგინა...
- უკაცრავად, დახლი უნდა ავიღო, გნებავთ გაზეთი? - მოხუცი კაცის ხმამ გამოარკვია. გამყიდველი ცნობისმოყვარეობით შესცქეროდა და გაზეთზე მიანიშნებდა.
- აჰ, დიახ, მაპატიეთ, - უთხრა და გაზეთი აიღო, - რამდენი მოგართვათ?
- ლარ-ნახევარი, - ხურდა ხელში ჩაუთვალა.
- поздравляю.
- Toutes nos félicitations, - ხელს ართმევდნენ, ეხვეოდნენ, გულში იკრავდნენ, ლოყაზე კოცნიდნენ და ის კი ამდენ ხალხში აჩრდილივით მიიკვლევდა გზას. გაოგნებული, მთავრეულივით, ზუსტად ისე, თითქოს სიზმარში ყოფილიყო. ხედავდა ათასობით უცხო სახეს, მათში ზოგი ნაცნობიც ერია, არა თავისი, საზოგადოდ ცნობილი მოღვაწეები, ტელევიზორში რომ უნახავს, ისინი. ფეხზე წამოდგომოდნენ და გაბადრულები გამალებით უკრავდნენ ტაშს, მასთან მიდიოდნენ და წარმატებას ულოცავდნენ. ის კი, ის უბრალოდ თავს უქნევდა და მადლობას უხდიდა, მეტს ვერაფერს იტყოდა. უბრალოდ არ უნდოდა, რომ ეს სიზმარი გასრულებულიყო. ვიღაც ხელს უწვდიდა და სცენისკენ ექაჩებოდა, ბუნდოვნად ხედავდა მის გაბადრულ ქათქათა კბილებს. რაღაცას აწვდიდნენ. წამიც და ლურჯ მაროკოს ტყავში გახვეული ოქროს პალმის რტო ეჭირა ხელში, აჟრიამებულ დარბაზში სრულმა სიჩუმემ დაისადგურა. მხოლოდ საკუთარი სუნთქვის ხმა ესმოდა, მძიმე, გაუბედავი, ექოსავით რომ ჟღერდა მთელ დარბაზში და ყველა გულისყურით მოელოდა, როდის შეცვლიდა მას მისი პირველი სიტყვები.
-მე... - თავისი ხმა მოესმა, მაგრამ თითქოს ის კი არა, ვიღაც სხვა ლაპარაკობდა - პატარა გოგო ოცდახუთი წლის წინათ. ემოციები ვერ შეიკავა და ცრემლებად დაიღვარა. სახეზე ხელი აიფარა და დარბაზში ისევ გაისმა ტაშის ქუხილი. ალბათ, სიხარულის ცრემლები ეგონათ, სიტყვის თქმის საშუალებას რომ არ აძლევდა, მისთვის კი, მისთვის ეს არც მხოლოდ სიხარული იყო, არც ბედნიერება, არც ის ტკივილი, ოცდაათი წელი რომ სტანჯავდა თან, მისთვის ეს შვება იყო, შვება და სიცარიელე, რომელიც უმძიმესი ლოდის დამსხვრევას გამოეწვია; სიცარიელე, რომელიც ნელ-ნელა, ყოველი წამის გასვლასთან ერთად ივსებოდა თავისუფლების უდიდესი სიხარულითა და ბედნიერებით.
- მაპატიეთ, ეს ყველაფერი ძალიან... - სული მოითქვა, ცდილობდა აკანკალებულ ხმაში ცრემლები არ გამოკრთომოდა, - ძალიან ემოციურია ჩემთვის. ღმერთო, ერთიანად ვცახცახებ, - ამოისუნთქა და დარბაზშიც გამამხნევებელი შეძახილები მოჰყვა მის სიტყვებს, - ემოციურია იმიტომ, რომ... აქ ძალიან ბევრი შესანიშნავი ადამიანია შეკრებილი, ჩემზე უკეთესი რეჟისორები, უკეთესი ხედვით, უკეთესი ოსტატობით... ემოციურია იმიტომ, რომ ეს ფილმი... ეს ფილმი თავად ჩემი ცხოვრებაა, ჩემი გოლგოთა. ჯვარი, რომელიც ოცდახუთი წელი ვატარე თან. ერთმა კაცმა მითხრა, არ აქვს მნიშვნელობა რისი გჯერა, მთავარია, რასაც დაიჯერებ, იმისი ბოლომდე გჯეროდესო. ყოველთვის მჯეროდა, რომ შეიძლებოდა ვყოფილიყავი უკეთესი, იმ გოგოზე უკეთესი, თოკებზე გაბმულ ფერად თეთრეულს რომ ითვლიდა სახლში დაბრუნებული და ამით ცდილობდა თავისი სამყაროს შეცვლას. მინდა იმ ბავშვებს ვუთხრა, ჩემნაირ ბავშვებს, ახლა რომ გვიყურებენ, მე თუ შევძელი, ამას თქვენც შეძლებთ და არ აქვს მნიშვნელობა, ქართველი იქნები, სუდანელი, ფრანგი, ამერიკელი თუ სხვა ერის წარმომადგენელი, თუ მაინც გაგიჩნდებათ კითხვა, თუნდაც წამით, ნეტავ იქ, სადმე ჩემნაირები არიანო, ნუ შეგეშინდებათ ამ კითხვაზე პასუხის პოვნის, რადგან როგორი რთულიც არ უნდა იყოს ამ პასუხის ძებნა, შედეგი ყოველთვის ერთია... თქვენნაირები მხოლოდ თქვენში არიან... - სიტყვა დაამთავრა და კვლავაც სამარისებული სიჩუმე ჩამოწვა დარბაზში. წამიერად ისევ მისი სუნთქა გაისმა მხოლოდ, მაგრამ არა ისეთი, როგორიც თავიდან. თითქოს სიმძიმე მოხსნოდა ახლა, იმ სუნთქვას ჰგავდა, თაკარა მზეში აღმართზე ამავალს, ცივი წყარო და ხის ჩრდილი რომ დაგხვდება ზევით. არცერთი სიტყვა ფილმზე, მხოლოდ გაურკვეველი ისტორია თოკებზე გაბმულ ფერად თეთრეულზე. ბევრმა ვერც გაიგო, ბევრმა გამოსვლაც დაუწუნა, ზოგიც აღფრთოვანდა, მაგრამ მიუხედავად შეხედულებათა მრავალფეროვნებისა, აპლოდისმენტები მოჰყვა და დამსწრეები ფეხზე წამოუდგნენ. სწორედ იმ წამს იგრძნო, რომ ეს ყველაფერი შესაძლოა, სულაც არ ყოფილიყო სასჯელი, მაშინ მიხვდა, რომ ის მართლაც იყო სუდანელი ბავშვი, მაგრამ სუდანელ ბავშვად ყოფნა არც ისე ცუდი იყო, როგორც თავად წარმოედგინა...
- უკაცრავად, დახლი უნდა ავიღო, გნებავთ გაზეთი? - მოხუცი კაცის ხმამ გამოარკვია. გამყიდველი ცნობისმოყვარეობით შესცქეროდა და გაზეთზე მიანიშნებდა.
- აჰ, დიახ, მაპატიეთ, - უთხრა და გაზეთი აიღო, - რამდენი მოგართვათ?
- ლარ-ნახევარი, - ხურდა ხელში ჩაუთვალა.
- ასე გვიანობამდე მუშაობთ ხოლმე?
- ჩვეულებრივ რვისკენ ვკეცავ, მაგრამ დღეს ბევრი ხალხი იქნებოდა და შემოვრჩი, დიდი პრემიერა იყო. გაზეთშიც წერია, - თითით პირველ გვერდზე მიანიშნა, - ეშველა ქართულ კინოს, ახლა ისეთებს იღებენ, - ხელი ჩაიქნია, - მაგრამ ამბობენ, ეს ფილმი სხვანაირიაო. ტელევიზორში რომ გავა, მერე ვნახავ.
- კიდევ რას ამბობენ? - დაინტერესდა ქალი.
- უცნაური რეჟისორი ჰყავსო, მგონი ანორექსია აქვს, ძალიან გამხდარია, - გულახდილად მოუთხრო გამყიდველმა ქალაქის ჭორების შესახებ.
- ჩემზე გამხდარი? - აუღელვებლად, თითქოსდა ხუმრობით ჰკითხა ქალმა. მოხუცმა ერთი შეათვალიერა და თავი გააქნია:
- თქვენ არაჩვეულებრივი ქალბატონი ბრძანდებით, ახალგაზრდობაში ცოტა წუნია ვიყავი და მაშინაც კი არ დაგიწუნებდით, - ხუმრობითვე მიუგო და გულიანად გაიცინა, - ცუდად არ გამიგოთ.
- კომპლიმენტად მივიღებ, მშვიდობიან ღამეს გისურვებთ, - ღიმილით გამოემშვიდობა და კიბეზე ამოვიდა. გამყიდველმა მოაძახა - თქვენც ასევეო.
ვერ იცნო. მიუხედავად იმისა, რომ მისი ფოტო გაზეთების წინა ყდაზე დაებეჭდათ; მიუხედავად იმისა, რომ ზოგჯერ სიგამხდრისგან აჩრდილადაც კი მოიხსენიებედნენ, გაზეთების გამყიდველს ეჭვიც კი არ გასჩენოდა, რომ თავად მას ესაუბრებოდა საკუთარ თავზე. ახალგაზრობაშიც არ დაგიწუნებდითო, - გაეცინა და ქუჩის მეორე მხრიდან ერთხელ კიდევ შეაცქერდა კინოთეატრის უზარმაზარ აფიშას. მოხუცთან საუბრის შემდეგ თითქოს დაძაბულობა მოხსნოდა. ამ ქალაქში მაინც არსებობდა ვიღაც, ვისთვისაც აღარ იყო სუდანელი ბავშვი, მეტიც, სასურველი ქალი გამხდარიყო. ამის წარმოდგენამ შვება მოჰგვარა. გაზეთი ჩანთაში ჩაიდო და ქუჩას გაუყვა. გამზირზე კვლავაც ბევრი ხალხი ირეოდა. ქუჩების სახელები ბუნდოვნად ახსოვდა, მაგრამ ყოველ შესახვევს ზეპირად ცნობდა. ვინ იცის, რამდენჯერ გამოუვლია ეს გზა. ნეტავ, ისევ იქაა? - გაიფიქრა ქალმა და იგრძნო, როგორ გაუკრთა რაღაც გულში. სწრაფი ნაბიჯებით აუყვა მთაწმინდის ქუჩებს. ქვაფენილზე საკუთარი ფეხსაცმლის ხმა მოესმოდა. თითოეული ნაბიჯის გადადგმასთან ერთად, გული უფრო და უფრო გამალებით უწყებდა ფეთქვას. ახლა სკვერი მოეწყოთ იქ, დაცარიელებული სკამებისა და საქანელების სილუეტები სიბნელეში შორიდანვე გაარჩია. პირველის-ნახევარი იყო. რუსთაველის გამზირისგან განსხვავებით, აქ არც ხმაური ისმოდა და არც კაციშვილი ჭაჭანებდა. ჩაბნელებულ სკვერში შევიდა. ბევრი რამ აღარ იყო ისე, როგორც ახსოვდა. ადრე მხოლოდ დამტვრეული სკამები იყო აქ, ახლა სკვერი შედარებით მოვლილი ჩანდა. ლამპიონები აღემართათ, მაგრამ რამდენიმე მათგანი მაინც ჩაემსხვრია მავანს და მავანს. სკვერს სიღრმისკენ გაუყვა. მალე ლანდივით დაინახა ის, რასაც ეძებდა. საცაა, გული ამოუვარდებაო, სუნთქვა შეეკრა და უხმოდ გაჩერდა ბიუსტის წინ. სათვალე მოიხსნა და მონუსხული შეაცქერდა ბრინჯაოს ნაკეთობას.
მოხარშული ტყავის ხელთათმანი ეკეთა, ცალ ხელზე ნელა გაიძრო და ხელი ბიუსტთან მიიტანა. ნაზად შეეხო და სახეზე დაუყვა. არც მაშინ იცოდა, ვისი ძეგლი იყო და არც ახლა. ამას არ ჰქონდა არავითარი მნიშვნელობა, მთავარი ის იყო, თუ რისი სჯეროდა თავად. უკვე აღარც ახსოვდა, რამდენი წლის იყო, პირველად რომ იპოვა გზააბნეულმა, მაგრამ ის დღე ახსოვდა კარგად. მაშინ იყო, რაღაც რომ შეიცვალა მასში, მაშინ ჩაესახა იმედი. იმ დღეს ყველაზე ცხარე ცრემლებით ატირეს მეზობლის ბიჭებმა. სკოლიდან ბრუნდებოდა, ჩანთა რომ წაართვეს. ეხვეწებოდა დამიბრუნეთო და ისინიც ცხარედ აქილიკებდნენ, მოდი, სუდანელო ბავშვო, ჩანთა გამოგვართვი, ოღონდ სიო უბერავს და სადმე არ წაიქცეო. ათი წუთი ულმობლად იგდებდნენ აბუჩად, ის ათი წუთი ათი საუკუნე იყო მისთვის. მერე მარინა ჩიგოგიძე გამოჩნდა აივანზე, ბიჭებს დაუყვირა, - რას აკეთებთ, თქვე უსინდისოებო, დაუბრუნეთ ჩანთა ახლავე, მაგ საცოდავს კიდევ ეგ უნდაო. პირველად არ იყო, უფროსებიც რომ ქილიკობდნენ მის სიგამხდრეზე, მაგრამ ახლა... ახლა სხვა რამესაც მიხვდა გოგონა. ქილიკი არაფერ შუაში იყო, არც მარინა ჩიგოგიძეს უფიქრია მისი დაცინვა, მეტიც, გამოსარჩლება უნდოდა, უბრალოდ... უბრალოდ ასე ფიქრობდა ხალხი მასზე - საცოდავი და გამხდარი იყო, როგორც ის ბავშვები, საჭმელს მხოლოდ სიზმრებში რომ ხედავენ სუდანში. თავად ბევრს ჭამდა, მაგრამ ვერაფერი შველოდა. სუდანელი ბავშვი შეერქმიათ მისთვის და ახლა მთელი უბანი ასე იცნობდა. მაშინ დაუბრუნეს ჩანთა უბნის ბიჭებმა. ხშირად იყო, აბუჩად რომ იგდებდნენ და სიგამხდრის გამო დასცინოდნენ, მაგრამ ყველაზე მეტად მეზობლის შუა ხნის ქალის სიტყვები ჩარჩა გულში. ვერ პატიობდა, რომ საცოდავი უწოდა, ვერც მას და ვერც საკუთარ თავს. შუა დღით არ მისულა სახლში, უკვე ვეღარც იმ ქუჩას იტანდა და ვეღარც საერთო ეზოს. გაიქცა და იქამდე მირბოდა უგზო-უკვლოდ, სანამ ფეხები არ დაეღალა. წესიერად ისიც არ იცოდა, სად მირბოდა ან რას გაურბოდა. ცრემლებისგან თვალები გადღაბნოდა და რომელიღაც სკამზე ჩამოჯდა სულის მოსაოხებლად.
- კიდევ რას ამბობენ? - დაინტერესდა ქალი.
- უცნაური რეჟისორი ჰყავსო, მგონი ანორექსია აქვს, ძალიან გამხდარია, - გულახდილად მოუთხრო გამყიდველმა ქალაქის ჭორების შესახებ.
- ჩემზე გამხდარი? - აუღელვებლად, თითქოსდა ხუმრობით ჰკითხა ქალმა. მოხუცმა ერთი შეათვალიერა და თავი გააქნია:
- თქვენ არაჩვეულებრივი ქალბატონი ბრძანდებით, ახალგაზრდობაში ცოტა წუნია ვიყავი და მაშინაც კი არ დაგიწუნებდით, - ხუმრობითვე მიუგო და გულიანად გაიცინა, - ცუდად არ გამიგოთ.
- კომპლიმენტად მივიღებ, მშვიდობიან ღამეს გისურვებთ, - ღიმილით გამოემშვიდობა და კიბეზე ამოვიდა. გამყიდველმა მოაძახა - თქვენც ასევეო.
ვერ იცნო. მიუხედავად იმისა, რომ მისი ფოტო გაზეთების წინა ყდაზე დაებეჭდათ; მიუხედავად იმისა, რომ ზოგჯერ სიგამხდრისგან აჩრდილადაც კი მოიხსენიებედნენ, გაზეთების გამყიდველს ეჭვიც კი არ გასჩენოდა, რომ თავად მას ესაუბრებოდა საკუთარ თავზე. ახალგაზრობაშიც არ დაგიწუნებდითო, - გაეცინა და ქუჩის მეორე მხრიდან ერთხელ კიდევ შეაცქერდა კინოთეატრის უზარმაზარ აფიშას. მოხუცთან საუბრის შემდეგ თითქოს დაძაბულობა მოხსნოდა. ამ ქალაქში მაინც არსებობდა ვიღაც, ვისთვისაც აღარ იყო სუდანელი ბავშვი, მეტიც, სასურველი ქალი გამხდარიყო. ამის წარმოდგენამ შვება მოჰგვარა. გაზეთი ჩანთაში ჩაიდო და ქუჩას გაუყვა. გამზირზე კვლავაც ბევრი ხალხი ირეოდა. ქუჩების სახელები ბუნდოვნად ახსოვდა, მაგრამ ყოველ შესახვევს ზეპირად ცნობდა. ვინ იცის, რამდენჯერ გამოუვლია ეს გზა. ნეტავ, ისევ იქაა? - გაიფიქრა ქალმა და იგრძნო, როგორ გაუკრთა რაღაც გულში. სწრაფი ნაბიჯებით აუყვა მთაწმინდის ქუჩებს. ქვაფენილზე საკუთარი ფეხსაცმლის ხმა მოესმოდა. თითოეული ნაბიჯის გადადგმასთან ერთად, გული უფრო და უფრო გამალებით უწყებდა ფეთქვას. ახლა სკვერი მოეწყოთ იქ, დაცარიელებული სკამებისა და საქანელების სილუეტები სიბნელეში შორიდანვე გაარჩია. პირველის-ნახევარი იყო. რუსთაველის გამზირისგან განსხვავებით, აქ არც ხმაური ისმოდა და არც კაციშვილი ჭაჭანებდა. ჩაბნელებულ სკვერში შევიდა. ბევრი რამ აღარ იყო ისე, როგორც ახსოვდა. ადრე მხოლოდ დამტვრეული სკამები იყო აქ, ახლა სკვერი შედარებით მოვლილი ჩანდა. ლამპიონები აღემართათ, მაგრამ რამდენიმე მათგანი მაინც ჩაემსხვრია მავანს და მავანს. სკვერს სიღრმისკენ გაუყვა. მალე ლანდივით დაინახა ის, რასაც ეძებდა. საცაა, გული ამოუვარდებაო, სუნთქვა შეეკრა და უხმოდ გაჩერდა ბიუსტის წინ. სათვალე მოიხსნა და მონუსხული შეაცქერდა ბრინჯაოს ნაკეთობას.
მოხარშული ტყავის ხელთათმანი ეკეთა, ცალ ხელზე ნელა გაიძრო და ხელი ბიუსტთან მიიტანა. ნაზად შეეხო და სახეზე დაუყვა. არც მაშინ იცოდა, ვისი ძეგლი იყო და არც ახლა. ამას არ ჰქონდა არავითარი მნიშვნელობა, მთავარი ის იყო, თუ რისი სჯეროდა თავად. უკვე აღარც ახსოვდა, რამდენი წლის იყო, პირველად რომ იპოვა გზააბნეულმა, მაგრამ ის დღე ახსოვდა კარგად. მაშინ იყო, რაღაც რომ შეიცვალა მასში, მაშინ ჩაესახა იმედი. იმ დღეს ყველაზე ცხარე ცრემლებით ატირეს მეზობლის ბიჭებმა. სკოლიდან ბრუნდებოდა, ჩანთა რომ წაართვეს. ეხვეწებოდა დამიბრუნეთო და ისინიც ცხარედ აქილიკებდნენ, მოდი, სუდანელო ბავშვო, ჩანთა გამოგვართვი, ოღონდ სიო უბერავს და სადმე არ წაიქცეო. ათი წუთი ულმობლად იგდებდნენ აბუჩად, ის ათი წუთი ათი საუკუნე იყო მისთვის. მერე მარინა ჩიგოგიძე გამოჩნდა აივანზე, ბიჭებს დაუყვირა, - რას აკეთებთ, თქვე უსინდისოებო, დაუბრუნეთ ჩანთა ახლავე, მაგ საცოდავს კიდევ ეგ უნდაო. პირველად არ იყო, უფროსებიც რომ ქილიკობდნენ მის სიგამხდრეზე, მაგრამ ახლა... ახლა სხვა რამესაც მიხვდა გოგონა. ქილიკი არაფერ შუაში იყო, არც მარინა ჩიგოგიძეს უფიქრია მისი დაცინვა, მეტიც, გამოსარჩლება უნდოდა, უბრალოდ... უბრალოდ ასე ფიქრობდა ხალხი მასზე - საცოდავი და გამხდარი იყო, როგორც ის ბავშვები, საჭმელს მხოლოდ სიზმრებში რომ ხედავენ სუდანში. თავად ბევრს ჭამდა, მაგრამ ვერაფერი შველოდა. სუდანელი ბავშვი შეერქმიათ მისთვის და ახლა მთელი უბანი ასე იცნობდა. მაშინ დაუბრუნეს ჩანთა უბნის ბიჭებმა. ხშირად იყო, აბუჩად რომ იგდებდნენ და სიგამხდრის გამო დასცინოდნენ, მაგრამ ყველაზე მეტად მეზობლის შუა ხნის ქალის სიტყვები ჩარჩა გულში. ვერ პატიობდა, რომ საცოდავი უწოდა, ვერც მას და ვერც საკუთარ თავს. შუა დღით არ მისულა სახლში, უკვე ვეღარც იმ ქუჩას იტანდა და ვეღარც საერთო ეზოს. გაიქცა და იქამდე მირბოდა უგზო-უკვლოდ, სანამ ფეხები არ დაეღალა. წესიერად ისიც არ იცოდა, სად მირბოდა ან რას გაურბოდა. ცრემლებისგან თვალები გადღაბნოდა და რომელიღაც სკამზე ჩამოჯდა სულის მოსაოხებლად.
- კარგად ხარ, ბაბუ? - აუტანელი ფიქრებიდან უცხო ხმამ გამოარკვია. ასაკოვანი კაცი მისულიყო მასთან. დიდი სათვალე ეკეთა და აცრემლებული ბავშვის დანახვაზე შეწუხებული ჩანდა. კეთილი თვალები ჰქონდა მოხუცს. გოგონამ ამოხედა და უარის ნიშნად თავი გააქნია, - რამე ხომ არ გტკივა? დედიკო ან მამიკო სად გყავს, ხომ არ დაიკარგე? - ისევ უხმოდ გააქნია თავი, - რა გქვია, ბაბუ? - ჰკითხა კაცმა და მანაც უპასუხა. ლამაზი სახელიაო, - გაუღიმა მოხუცმა და ჯიბიდან შოკოლადი ამოიღო, შვილიშვილისთვის ჰქონია ნაყიდი. გვერდით ჩამოუჯდა და თითქმის მთელი საათი ილაპარაკეს. ასე არავინ დალაპარაკებია მანამდე, როგორც დიდს, როგორც ვინმე მნიშვნელოვანს და თავადაც არასდროს დალაპარაკებია ვინმეს ასე გულახდილად. ბევრიც იტირა და თავისი გასაჭირიც უამბო მოხუცს. მერე იმ კაცმა მოუყვა თავისი ისტორია. ამ საუბარში მასაც ამღვრეოდა უძირო ცისფერი თვალები.
- ყველაფერი კარგად იქნება, ბაბუა, დრო გავა, გაიზრდები და ყველა შენი ოცნება რეალობად იქცევა, მთავარია, გულით გჯეროდეს ამის და რაც შეგიძლია, ყველაფერი გააკეთო ამისათვის. სკამზე ჯდომით და ტირილით არ კეთდება ასეთი რამეები. შენს პაწაწინა გულში უნდა დაიჯერო ეს, არ აქვს მნიშვნელობა რას დაიჯერებ - ღმერთის არსებობას, იქ, ცაში, ზემოთ სამყაროსა და ბედისწერის გაბმულ ძაფებს თუ უბრალოდ ხის კუნძზე ამოიკითხავ რაიმეს. რასაც დაიჯერებ, ბაბუ, მთავარია, რომ გულით ბოლომდე დაიჯერო იმის და მერე ყველაფერი გამოგივა, დრო დასჭირდება, მაგრამ გამოგივა, - ასე დაარიგა იმ კაცმა, ეს სიტყვები ჩაებეჭდა გულში. მერე ის იყო, ძალით გამოუშვა სახლისკენ. გაცილებაც შესთავაზა, შენი მშობლები ინერვიულებენ, დროულად რომ არ მიხვალ და ცოდოები არიანო. მადლობა გადაუხადა გოგომ და მარტო დაადგა შინისაკენ გზას. ფიქრი უნდოდა იმ ყველაფერზე, რაც ამ მოხუცმა უთხრა; მოხუცმა, რომლისთვისაც ის იმაზე მეტი იყო, ვიდრე სუდანელი ბავშვი - ადამიანი, მთელი ამ სიტყვის სრული მნიშვნელობით. ფაქიზი, მსხვრევადი, გაფრთხილება რომ სჭირდებოდა, ისეთი; მინდორში მოწყვეტილ ბაბუაწვერას რომ ჰგავდა, ერთი სულის შებერვაზე სრულად რომ გაქრებოდა, მაგრამ ისე კი ყველაზე მშვენიერი ქმნილება ყოფილიყო ამ ქვეყანაზე.
უცხო ქუჩებს მიუყვებოდა მაშინ. გზა მოხუცმა ასწავლა. არც იმდენად პატარა იყო, მარტო რომ არ გამოეშვა, მისი აღნაგობა იყო, ძალზე პატარა გოგოს იერს რომ აძლევდა. მაშინ ფიქრობდა, რა იყო ის, რისაც დაიჯერებდა. მაშინ დაინახა პატარა, მოუვლელი სკვერი, მოუხვეტავი ფოთლები ეყარა შიგნით და ნეშომპალად ქცეულიყო. უცხო ქანდაკება აღემართათ სკვერში. მონუსხული უმზერდა გოგონა. ყველაფერი მოძრაობდა გარშემო, მხოლოდ ის იყო მყარად, თითქოს დროც ვერაფერს დააკლებს და ვერც ვერაფერიო. მყარად იდგა და გაქვავებული თვალებით ამაყად უმზერდა არემარეს, თითქოს თავად ყოფილიყო ღმერთი და არაფერს ამქვეყნად, არაფერს შეეძლო მისი შეშინება, დამცირება, დაცინვა, თავად იდგა ოლიმპოს მთაზე გრძელი თმით, ხშირი წარბებითა და მოვლილი წვერით. გაუბედავად მიუახლოვდა ბიუსტს, არც წარწერა ჰქონდა რაიმე და არც ეს სახე ენახა აქამდე. მონუსხული უმზერდა ამ კაცს, წლების ან, ვინ იცის, საუკუნეების შემდეგაც რომ მედიდურად უყურებდა თბილისს და ვერაფერი ურღვევდა მყუდროებას. მაშინ დაიჯერა რაღაცის, ახლა აბსურდად ეჩვენებოდა ეს ყველაფერი, მაგრამ მაშინ, მაშინ ჯერ კიდევ სკოლის მოსწავლემ ამ აბსურდულობის მთელი გულით დაიჯერა. იწამა და ეს რწმენა იყო, დღემდე რომ მოიყვანა შუაღამის თბილისში, გამარჯვებული, ამაყი, ბედნიერი.
მის გაქვავებულ წვერს შეახო შიშველი ხელი და სხეულში ცივმა ჟრუანტელმა დაუარა.
- ერთი, - თვლა დაიწყო და რაც არ უნდა უცნაური ყოფილიყო, ამ გამყინავმა ჟრუანტელმა სასიამოვნოდ გაუთბო სხეული, - ორი, სამი, - ითვლიდა მის ბრინჯაოს ულვაშებს, თითოეულ მოყვანილობას, ქანდაკების თითოეულ ნაკვთს. ისევ პატარა გოგო იყო, ოცდახუთი წლის წინ პირველად რომ შეხებოდა ამ ქანდაკებას და არ იცოდა რამ, მაგრამ რაღაცამ შთააგონა, რომ თუ ამ კაცის ულვაშებს დაითვლიდა, ყველაფერი გამოუვიდოდა.
თვალწინ ფილმივით ანაცვლებდა კადრები ერთმანეთს. ფეხისწვერებზე აწეულიყო პატარა გოგო, გაძვალტყავებული თითით ითვლიდა უცხო ბიუსტის ულვაშს; მთვარის ფონზე იდგა გრძელ ჟაკეტში გახვეული ქალი, ისიც იგივეს აკეთებდა ცალი შიშველი ხელით, - ერთი, ორი, სამი - და ყურებში ჩაესმოდა ფრაზა, - ოთხი, ხუთი... ნეტავ იქ, სუდანში ჩემნაირები არიან?..
გამთენიის ადგა და სასტუმროს ნომერში ელექტრო გამანაწილებელში შეერთებული მადუღარადან ყავა დაისხა. სარკეში საკუთარ ანარეკლს შეაცქერდა. მეორე მხრიდან უტყვი ქალი უმზერდა. ზრდასრული, შემდგარი, წარმატებული ქალი, მაგრამ მაინც იყო რაღაც, სახეზე აღბეჭდილი უზადო სევდა, რომელიც მოქუფრულ ცაზე გაშავებული ღრუბელივით არსად მიდიოდა. იქ იყო მუდამ, მასთან და ეს სევდა იყო, აჩრდილად რომ აედევნებოდა ხოლმე. თავისი სიგამხდრის გამო კი არა, ამ სევდის გამო იყო შავი აჩრდილი. ბარგი წინა ღამით ჩაელაგებინა. ქალაქში ჩუმად ჩამოსულიყო და უნდოდა, ჩუმადვე გამგზავრებულიყო. არც ჟურნალისტების ზარებს პასუხობდა და არც ათასგვარ გადაცემაში სურდა სტუმრობა. წამით დაფიქრებულიყო ამაზე, მაგრამ ეს აზრი მაშინვე უკუეგდო. რისი თქმაც უნდოდა, უკვე საკმარისად ეთქვა.
ამ ქალაქში აღარავინ ჰყავდა. დედა ათი წლის წინ გარდაცვლოდა. მის გასვენებაში იყო ბოლოჯერ თბილისში. დიდხანს დარჩენა არ უნდოდა, მხოლოდ შინაგანად ღრღნიდა რაღაც და მოსვენებას არ აძლევდა. ფილმის პრემიერას აუცილებლად უნდა დასწრებოდა. იქ, სადაც ყველაზე მეტად სჭირდებოდა მიმღებლობა, არა ფიზიკურად, მაგრამ... იყო რაღაც, რაც მის სულს არ ასვენებდა. ხავერდისფერი სქელი მოსაცმელი ჩაიცვა და საწოლზე დადებულ პარიკს დააცქერდა. აეროპორტში ასე ჩამოვიდა. ახლაც სარკის წინ მოირგო წითური თმა და სათვალე გაიკეთა. სქელი მოსაცმელი მის სიგამხდრესაც გვარიანად მალავდა. ჩემოდანი აიღო და სასტუმროს ნომრიდან გამოვიდა. ლიფტის სარკეში კიდევ ერთხელ შეათვალიერა საკუთარი ანარეკლი, თავადაც ვერ ცნობდა საკუთარ თავს. იყო რაღაც, რაც უნდა გაეკეთებინა, საბოლოოდ რომ გათავისუფლებულიყო წარსულის აჩრდილებისგან. გუშინ სწორედ ეს ჩაეფიქრებინა ქანდაკებასთან.
- შენ ეს შეგიძლია, - უთხრა საკუთარ თავს და ირწმუნა კიდეც. ტაქსის მძღოლს იმ ქუჩის მისამართი მისცა, სადაც დაიბადა.
- ყველაფერი კარგად იქნება, ბაბუა, დრო გავა, გაიზრდები და ყველა შენი ოცნება რეალობად იქცევა, მთავარია, გულით გჯეროდეს ამის და რაც შეგიძლია, ყველაფერი გააკეთო ამისათვის. სკამზე ჯდომით და ტირილით არ კეთდება ასეთი რამეები. შენს პაწაწინა გულში უნდა დაიჯერო ეს, არ აქვს მნიშვნელობა რას დაიჯერებ - ღმერთის არსებობას, იქ, ცაში, ზემოთ სამყაროსა და ბედისწერის გაბმულ ძაფებს თუ უბრალოდ ხის კუნძზე ამოიკითხავ რაიმეს. რასაც დაიჯერებ, ბაბუ, მთავარია, რომ გულით ბოლომდე დაიჯერო იმის და მერე ყველაფერი გამოგივა, დრო დასჭირდება, მაგრამ გამოგივა, - ასე დაარიგა იმ კაცმა, ეს სიტყვები ჩაებეჭდა გულში. მერე ის იყო, ძალით გამოუშვა სახლისკენ. გაცილებაც შესთავაზა, შენი მშობლები ინერვიულებენ, დროულად რომ არ მიხვალ და ცოდოები არიანო. მადლობა გადაუხადა გოგომ და მარტო დაადგა შინისაკენ გზას. ფიქრი უნდოდა იმ ყველაფერზე, რაც ამ მოხუცმა უთხრა; მოხუცმა, რომლისთვისაც ის იმაზე მეტი იყო, ვიდრე სუდანელი ბავშვი - ადამიანი, მთელი ამ სიტყვის სრული მნიშვნელობით. ფაქიზი, მსხვრევადი, გაფრთხილება რომ სჭირდებოდა, ისეთი; მინდორში მოწყვეტილ ბაბუაწვერას რომ ჰგავდა, ერთი სულის შებერვაზე სრულად რომ გაქრებოდა, მაგრამ ისე კი ყველაზე მშვენიერი ქმნილება ყოფილიყო ამ ქვეყანაზე.
უცხო ქუჩებს მიუყვებოდა მაშინ. გზა მოხუცმა ასწავლა. არც იმდენად პატარა იყო, მარტო რომ არ გამოეშვა, მისი აღნაგობა იყო, ძალზე პატარა გოგოს იერს რომ აძლევდა. მაშინ ფიქრობდა, რა იყო ის, რისაც დაიჯერებდა. მაშინ დაინახა პატარა, მოუვლელი სკვერი, მოუხვეტავი ფოთლები ეყარა შიგნით და ნეშომპალად ქცეულიყო. უცხო ქანდაკება აღემართათ სკვერში. მონუსხული უმზერდა გოგონა. ყველაფერი მოძრაობდა გარშემო, მხოლოდ ის იყო მყარად, თითქოს დროც ვერაფერს დააკლებს და ვერც ვერაფერიო. მყარად იდგა და გაქვავებული თვალებით ამაყად უმზერდა არემარეს, თითქოს თავად ყოფილიყო ღმერთი და არაფერს ამქვეყნად, არაფერს შეეძლო მისი შეშინება, დამცირება, დაცინვა, თავად იდგა ოლიმპოს მთაზე გრძელი თმით, ხშირი წარბებითა და მოვლილი წვერით. გაუბედავად მიუახლოვდა ბიუსტს, არც წარწერა ჰქონდა რაიმე და არც ეს სახე ენახა აქამდე. მონუსხული უმზერდა ამ კაცს, წლების ან, ვინ იცის, საუკუნეების შემდეგაც რომ მედიდურად უყურებდა თბილისს და ვერაფერი ურღვევდა მყუდროებას. მაშინ დაიჯერა რაღაცის, ახლა აბსურდად ეჩვენებოდა ეს ყველაფერი, მაგრამ მაშინ, მაშინ ჯერ კიდევ სკოლის მოსწავლემ ამ აბსურდულობის მთელი გულით დაიჯერა. იწამა და ეს რწმენა იყო, დღემდე რომ მოიყვანა შუაღამის თბილისში, გამარჯვებული, ამაყი, ბედნიერი.
მის გაქვავებულ წვერს შეახო შიშველი ხელი და სხეულში ცივმა ჟრუანტელმა დაუარა.
- ერთი, - თვლა დაიწყო და რაც არ უნდა უცნაური ყოფილიყო, ამ გამყინავმა ჟრუანტელმა სასიამოვნოდ გაუთბო სხეული, - ორი, სამი, - ითვლიდა მის ბრინჯაოს ულვაშებს, თითოეულ მოყვანილობას, ქანდაკების თითოეულ ნაკვთს. ისევ პატარა გოგო იყო, ოცდახუთი წლის წინ პირველად რომ შეხებოდა ამ ქანდაკებას და არ იცოდა რამ, მაგრამ რაღაცამ შთააგონა, რომ თუ ამ კაცის ულვაშებს დაითვლიდა, ყველაფერი გამოუვიდოდა.
თვალწინ ფილმივით ანაცვლებდა კადრები ერთმანეთს. ფეხისწვერებზე აწეულიყო პატარა გოგო, გაძვალტყავებული თითით ითვლიდა უცხო ბიუსტის ულვაშს; მთვარის ფონზე იდგა გრძელ ჟაკეტში გახვეული ქალი, ისიც იგივეს აკეთებდა ცალი შიშველი ხელით, - ერთი, ორი, სამი - და ყურებში ჩაესმოდა ფრაზა, - ოთხი, ხუთი... ნეტავ იქ, სუდანში ჩემნაირები არიან?..
გამთენიის ადგა და სასტუმროს ნომერში ელექტრო გამანაწილებელში შეერთებული მადუღარადან ყავა დაისხა. სარკეში საკუთარ ანარეკლს შეაცქერდა. მეორე მხრიდან უტყვი ქალი უმზერდა. ზრდასრული, შემდგარი, წარმატებული ქალი, მაგრამ მაინც იყო რაღაც, სახეზე აღბეჭდილი უზადო სევდა, რომელიც მოქუფრულ ცაზე გაშავებული ღრუბელივით არსად მიდიოდა. იქ იყო მუდამ, მასთან და ეს სევდა იყო, აჩრდილად რომ აედევნებოდა ხოლმე. თავისი სიგამხდრის გამო კი არა, ამ სევდის გამო იყო შავი აჩრდილი. ბარგი წინა ღამით ჩაელაგებინა. ქალაქში ჩუმად ჩამოსულიყო და უნდოდა, ჩუმადვე გამგზავრებულიყო. არც ჟურნალისტების ზარებს პასუხობდა და არც ათასგვარ გადაცემაში სურდა სტუმრობა. წამით დაფიქრებულიყო ამაზე, მაგრამ ეს აზრი მაშინვე უკუეგდო. რისი თქმაც უნდოდა, უკვე საკმარისად ეთქვა.
ამ ქალაქში აღარავინ ჰყავდა. დედა ათი წლის წინ გარდაცვლოდა. მის გასვენებაში იყო ბოლოჯერ თბილისში. დიდხანს დარჩენა არ უნდოდა, მხოლოდ შინაგანად ღრღნიდა რაღაც და მოსვენებას არ აძლევდა. ფილმის პრემიერას აუცილებლად უნდა დასწრებოდა. იქ, სადაც ყველაზე მეტად სჭირდებოდა მიმღებლობა, არა ფიზიკურად, მაგრამ... იყო რაღაც, რაც მის სულს არ ასვენებდა. ხავერდისფერი სქელი მოსაცმელი ჩაიცვა და საწოლზე დადებულ პარიკს დააცქერდა. აეროპორტში ასე ჩამოვიდა. ახლაც სარკის წინ მოირგო წითური თმა და სათვალე გაიკეთა. სქელი მოსაცმელი მის სიგამხდრესაც გვარიანად მალავდა. ჩემოდანი აიღო და სასტუმროს ნომრიდან გამოვიდა. ლიფტის სარკეში კიდევ ერთხელ შეათვალიერა საკუთარი ანარეკლი, თავადაც ვერ ცნობდა საკუთარ თავს. იყო რაღაც, რაც უნდა გაეკეთებინა, საბოლოოდ რომ გათავისუფლებულიყო წარსულის აჩრდილებისგან. გუშინ სწორედ ეს ჩაეფიქრებინა ქანდაკებასთან.
- შენ ეს შეგიძლია, - უთხრა საკუთარ თავს და ირწმუნა კიდეც. ტაქსის მძღოლს იმ ქუჩის მისამართი მისცა, სადაც დაიბადა.
მტკივნეული იყო წარსულში დაბრუნება. იმ ქუჩაზე ბევრი არც არაფერი შეცვლილიყო. ახლა უცხო ხალხი ირეოდა, ან თავად ვეღარ ცნობდა ვეღარავის. ტაქსი გააჩერა და დალოდება სთხოვა. ქუჩებს ფეხით გაუყვა. თვალწინ წარმოუდგა ყველაფერი - ბავშვობა, მეზობლის ბიჭები, გასაშრობად გამოფენილი ბებიას ფერად-ფერადი თეთრეული და ყურში განუწყვეტელი წუილივით გაბმული ფრაზა - სუდანელი ბავშვი, - გაიმეორა თავად და პირველად იყო, ამ სიტყვების გაგონებისას რომ გაეღიმა. ის აივანიც ისევ იგივე იყო, მაშინ მეზობლის ქალი რომ გამოესარჩლა და საცოდავად მოიხსენია. თითქოს ყველაფერი გაცოცხლებულიყო და პირველად იყო, ამ ქუჩების პალიტრაზე მხატვრული სიუჟეტების ნაცვლად, ნამდვილ კადრებს რომ ხედავდა. ქუჩაში არავინ შეჰხვედრია, მხოლოდ ერთი ბავშვი მირბოდა პურით ხელში. მშობლიურ ეზოს ერთი მოსახვევი აშორებდა. ეგონა, რომ რაღაცას იგრძობდა, მაგრამ არაფერი უგრძვნია, სრულიად არაფერი. ეზოში შეაბიჯა და წამით ისევ პატარა გოგო იყო. სახლებს შორის გაბმულ ცარიელ თოკებს შეაცქერდა. შემდეგ იმ ფანჯრებს, ოდესღაც მისი სახლი რომ იყო. ახლა ვიღაც სხვა ცხოვრობდა შიგნით. დედა რომ გარდაეცვალა, მაშინვე გაეყიდა. ფანჯრები ღია იყო. მონუსხული უმზერდა ამ ყველაფერს. თითქოს ყველაფერი ისევ იგივე იყო, უბრალოდ ერთი რამ აკლდა ეზოს და ეს ერთი რამ - სუდანელი ბავშვი იყო. კაცების ხმა მოესმა, მოგონებებში ჩაძირულს აქამდე ვერ შეემჩნია ეზოს კუთხეში სამი კაცი რომ შემოსხდომოდა ხის მაგიდას და დომინოს თამაშობდნენ.
- ხომ არ დაგეხმაროთ, ვინმეს ეძებთ? - ჰკითხა ერთ-ერთმა. მასზე ცოტა უფროსი იქნებოდა, წვერი გაბურძგნოდა და გაცრეცილ სვიტერზე ეტყობოდა, დიდად არც თავს უვლიდა და არც საშუალება ჰქონდა. სამივეს დააკვირდა, ვერცერთი ვერ იცნო.
- არა, უბრალოდ ვათვალიერებ, ლამაზი ეზოა, - ეგონა, ხმა აუკანკალდებოდა, მაგრამ მის ხმაში სიმშვიდე გამოსჭვიოდა.
- ეს არის ნამდვილი თბილისი, აბა, ახლა რომ კორპუსები წამოჭიმეს, სულ დაიკარგა ურთიერთობები, - სამოცი წლის მოხუცივით დაიჩივლა კაცმა, - თანაც, ეს ჩვეულებრივი ეზო არაა, აქ იცით ვინ გაიზარდა?
-ვინ? - ჰკითხა ქალმა.
-კანის კინოფესტივალზე რომ გაიმარჯვა პირველმა ქართველმა რეჟისორმა.
-სუდანელი ბავშვი, - აღნიშნა მეორემ.
-ჰო, აქ ცხოვრობდა, - ლაპარაკი ისევ პირველმა წამოიწყო, - ბავშვობაში ვაწვალებდით ხოლმე, ერთხელ ჩანთა წავართვი და სანამ მეზობლის ქალმა არ დაგვიყვირა, მანამ არ ვუბრუნებდი, - გაიცინა და თავი გააქნია. იცნო, მაშინვე იცნო. ის იყო. შეცვლილი, ბევრად მოუვლელი, მაგრამ ის ბიჭი იყო, მთელი ქუჩის გასაგებად სუდანელ ბავშვს რომ ეძახდა. სათვალის შუშიდან თვალებში შეაცქერდა, ბავშვობაში თვალს ვერ უსწორებდა, მაგრამ ახლა... ახლა რაღაც შეცვლილიყო მასში.
-აღარ ცხოვრობს? - აუღელვებლად ჰკითხა ქალმა.
-დედა რომ გარდაეცვალა, მერე გაყიდა. ქვეყანა დატოვა და იმის მერე აღარც გამოჩენილა. კარგი გოგო იყო, ცუდად ვექცეოდით ხოლმე, არ ვიცი, სულელები ვიყავით, ბავშვები, - გაეცინა, მაგრამ ამ გაცინებაში გარკვეულწილად სინანული გამოსჭვიოდა.
-მთელი ერის სიამაყეა, - კვერი დაუკრა მეორემ, - გუშინ ბავშვები მყავდა წაყვანილი ფილმზე. უცნაური ფილმი იყო, ერთი გოგო იდგა რაღაცა ძეგლის წინ და ულვაშებს ითვლიდა, - თავისთვის ჩაიცინა, - ცოტა ვერ იყო და ფილმიც ეგეთია, მაგრამ ამხელა რაღაც მოიგო, სიამაყეა, მა, რა არის.
- როგორ დამთავრდა? - ინტერესით ჰკითხა ქალმა.
- ხომ არ დაგეხმაროთ, ვინმეს ეძებთ? - ჰკითხა ერთ-ერთმა. მასზე ცოტა უფროსი იქნებოდა, წვერი გაბურძგნოდა და გაცრეცილ სვიტერზე ეტყობოდა, დიდად არც თავს უვლიდა და არც საშუალება ჰქონდა. სამივეს დააკვირდა, ვერცერთი ვერ იცნო.
- არა, უბრალოდ ვათვალიერებ, ლამაზი ეზოა, - ეგონა, ხმა აუკანკალდებოდა, მაგრამ მის ხმაში სიმშვიდე გამოსჭვიოდა.
- ეს არის ნამდვილი თბილისი, აბა, ახლა რომ კორპუსები წამოჭიმეს, სულ დაიკარგა ურთიერთობები, - სამოცი წლის მოხუცივით დაიჩივლა კაცმა, - თანაც, ეს ჩვეულებრივი ეზო არაა, აქ იცით ვინ გაიზარდა?
-ვინ? - ჰკითხა ქალმა.
-კანის კინოფესტივალზე რომ გაიმარჯვა პირველმა ქართველმა რეჟისორმა.
-სუდანელი ბავშვი, - აღნიშნა მეორემ.
-ჰო, აქ ცხოვრობდა, - ლაპარაკი ისევ პირველმა წამოიწყო, - ბავშვობაში ვაწვალებდით ხოლმე, ერთხელ ჩანთა წავართვი და სანამ მეზობლის ქალმა არ დაგვიყვირა, მანამ არ ვუბრუნებდი, - გაიცინა და თავი გააქნია. იცნო, მაშინვე იცნო. ის იყო. შეცვლილი, ბევრად მოუვლელი, მაგრამ ის ბიჭი იყო, მთელი ქუჩის გასაგებად სუდანელ ბავშვს რომ ეძახდა. სათვალის შუშიდან თვალებში შეაცქერდა, ბავშვობაში თვალს ვერ უსწორებდა, მაგრამ ახლა... ახლა რაღაც შეცვლილიყო მასში.
-აღარ ცხოვრობს? - აუღელვებლად ჰკითხა ქალმა.
-დედა რომ გარდაეცვალა, მერე გაყიდა. ქვეყანა დატოვა და იმის მერე აღარც გამოჩენილა. კარგი გოგო იყო, ცუდად ვექცეოდით ხოლმე, არ ვიცი, სულელები ვიყავით, ბავშვები, - გაეცინა, მაგრამ ამ გაცინებაში გარკვეულწილად სინანული გამოსჭვიოდა.
-მთელი ერის სიამაყეა, - კვერი დაუკრა მეორემ, - გუშინ ბავშვები მყავდა წაყვანილი ფილმზე. უცნაური ფილმი იყო, ერთი გოგო იდგა რაღაცა ძეგლის წინ და ულვაშებს ითვლიდა, - თავისთვის ჩაიცინა, - ცოტა ვერ იყო და ფილმიც ეგეთია, მაგრამ ამხელა რაღაც მოიგო, სიამაყეა, მა, რა არის.
- როგორ დამთავრდა? - ინტერესით ჰკითხა ქალმა.
- ეს ბავშვი ისევ იმ ულვაშებს ითვლის, მერე თითქოს ტირის და კითხულობს ნეტავ, სუდანში ჩემნაირები არიანო, წესიერად ვერ გაიგებ, რა ხდება. მარტივი ფილმი არაა, მაგრამ კარგი გადაღებაა, ეტყობა, მაგიტომ მოიგო, ევროპელებს უყვართ ეგეთი რაღაცები.
- და არიან იქ, სუდანში მისნაირები?
- იმ ბავშვის? - ჰკითხა კაცმა.
- თქვენი მეზობლის, აქ ცხოვრობდაო, რომ თქვით.
- აა, აბა ჩვენ რა ვიცით, სუდანში რა გვინდა, აგერ ბორჯომში ვერ წავსულვარ სამი წელია, - კაცმა ისევ ჩაიცინა. ცოტა ხანს უხმოდ შესცქეროდა, შემდეგ ბოლოჯერ მოავლო თვალი ეზოს.
-სასიამოვნო იყო თქვენი გაცნობა, ლამაზი ეზო გაქვთ, - კიდევ ერთხელ აღნიშნა და კაცებს დაემშვიდობა, მათაც გულითადი გზა მშვიდობისა უსურვეს. სწრაფი ნაბიჯებით გამოვიდა ეზოდან და ტაქსიმდე ქუჩას გაუყვა.
-აეროპორტში, - მანქანაში ჩაჯდომისთანავე უთხრა მძღოლს და მშობლიურ ქუჩებს კიდევ ერთხელ მიაპყრო მზერა. თავი ფანჯრისთვის მიედო. წამით თვალები დახუჭა და ისე გაეღიმა, ბოლო ოცდაათი წელი რომ არ გაუღიმია.
- და არიან იქ, სუდანში მისნაირები?
- იმ ბავშვის? - ჰკითხა კაცმა.
- თქვენი მეზობლის, აქ ცხოვრობდაო, რომ თქვით.
- აა, აბა ჩვენ რა ვიცით, სუდანში რა გვინდა, აგერ ბორჯომში ვერ წავსულვარ სამი წელია, - კაცმა ისევ ჩაიცინა. ცოტა ხანს უხმოდ შესცქეროდა, შემდეგ ბოლოჯერ მოავლო თვალი ეზოს.
-სასიამოვნო იყო თქვენი გაცნობა, ლამაზი ეზო გაქვთ, - კიდევ ერთხელ აღნიშნა და კაცებს დაემშვიდობა, მათაც გულითადი გზა მშვიდობისა უსურვეს. სწრაფი ნაბიჯებით გამოვიდა ეზოდან და ტაქსიმდე ქუჩას გაუყვა.
-აეროპორტში, - მანქანაში ჩაჯდომისთანავე უთხრა მძღოლს და მშობლიურ ქუჩებს კიდევ ერთხელ მიაპყრო მზერა. თავი ფანჯრისთვის მიედო. წამით თვალები დახუჭა და ისე გაეღიმა, ბოლო ოცდაათი წელი რომ არ გაუღიმია.
